- Rical elminə nə üçün ehtiyac var?
- Rical elminin dəyəri barədə ortaya atılan şübhələr
- 1-ci şübhə
- 2-ci şübhə
- 3-cü şübhə
- 4-cü şübhə
- 5-cü şübhə
- 6-cı şübhə
6-CI ŞÜBHƏ
Rical elminin bütün raviləri özündə əhatə etməməsi
İddiaçı deyir:
“Hətta buraya qədər deyilənlərdən əl götürsək belə – ki heç vaxt götürməyəcəyik –, yenə də şəxslərin tövsiq və ya təzifini Nəcaşinin ricalı, Şeyx Tusinin “Rical” və “Fihrist”i kimi rical kitabları ilə məhdudlaşdıra bilmərik. Ona görə ki, onlar bütün raviləri (öz kitablarında) qeyd etməyiblər. Hətta bəlkə onların heç onda birini belə qeyd etməyiblər”. (əl-Vəsiyyətu vəl-Vəsi, səh.262)
Şübhəyə cavab:
Bu şübhəyə cavab üçün elə də çox sözə ehtiyac yoxdur. Çünki rical kitablarında adları qeyd olunmayan ravilər iki növdürlər:
Bəzilərinin siqəliyini heç bir yolla sübut etmək mümkün deyil. Bəzilərinin siqəliyi isə “qərinələri” (dəlil və əsasları, şahidləri) bir araya toplamaqla sübut etmək mümkündür. Birinci növün hər hansısa bir rəvayətin sənədində gəlməsi həmin rəvayətin – “vəsaqət” xətti nəzərinə əsasən – hücciyyətinə xələl gətirsə də, ikinci növ belə deyildir; belə ki, o hücciyyət hasil edir. Elə isə bu o deməkdir ki, ricali dəyərləndirmələr (tövsiqat və təzifatlar) qapısı məchul şəxslər üçün bağlı deyildir.
Maraqlısı odur ki, bu şübhənin sahibinin özü bizim dediyimizi şeyi etiraf etmişdir. Belə ki, demişdir ki, Şeyx Tusinin (quddisə sirruh) ricalındakı ravilərin sayı 6429-u keçməsə də, Seyyid Xoinin (quddisə sirruh) öz “Mucəmur-Rical” kitabında topladığı ravilərin sayı 15706-a çatır.9 Bu, bizim dediyimizin təsdiqidir və göründüyü kmi, rical elmi üçün bir irad deyildir.
Bu dediklərimizdən bu şəxsin dediyi aşağıdakı sözlərdəki şişirtmənin batilliyini də anlamış olursunuz. Deyir:
“Ən yaxşı ehtimalla deyirik ki, Şeyx Tusi və Şeyx Nəcaşi ravilərin üçdə birinin tərcümeyi-halını yazmışdır, elə isə onların məlumatları olmadığı və ya unutduqları.. geridəki üçdə iki hissənin günahı nədir?
Zərrəcə təqvası olan adam minlərlə ravi barəsində hökm verə bilməz ki, zəifdirlər və ya rəvayətlərinə etimad olunmaz; ona görə ki, Şeyx Tusi və Şeyx Nəcaşi onların siqəliklərini vurğulamayıblar”.10
Bundan başqa, bu şübhənin çatdırdığı ən son şey olsa-olsa ancaq bu ola bilər ki, rical kitabları məhduddur. Nəinki rical elminin batilliyi və dəyərdən düşməsini çatdırar. Məlumdur ki, bu iki məsələ arasında da şərqlə qərb arası qədər məsafə vardır.
Vəl-həmdu lillahi rabbil-aləmin
______________________________________________________________________
9 əl-Vəsiyyətu vəl-Vəsi, səh.264.
10 əl-Vəsiyyətu vəl-Vəsi, səh.262.
Qəribəsi odur ki, bu iddianın sahibi rical kitablarındakı məchul şəxslərin sayını şişirtməkdən ötrü ağılasığmaz yollara əl atıb. Belə ki, deyib ki, Peyğəmbərin (sallallahu əleyhi və alihi və səlləm) səhabələrinin sayı 114 minə çatırmış. Lakin Şeyx Tusi öz rical kitabında onlardan yalnız 468-nəfər ravinin adını qeyd edib.
Mən bu biabırçı cahilliyə cavab verməyə lüzum görmürəm. Rical kitabları bütün camaatın adını özündə qeyd etmək üçün yazılmayıb. Burada məhz ravilər və ya əsər sahibi şəxslərin adları qeyd olunur.
Lakin mən bu iddiaçıdan istəyirəm ki, o dediyi səhabələrin hamısının adlarını bizim üçün qeyd etsin və onlardan kimin ravi, kimin qeyri-ravi olduğunu bizim üçün açıqlasın. Ondan sonra səsini qaldırsın. Elə bu dəqiqədən etibarən adları toplamağa başlasın, qiyamətə qədər fürsəti var.
313news.net
