Bismillahir-Rəhmanir-Rəhim.
Əziz oxucular! Bu məqalənin birinci hissəsində əl-Buxarinin "əl-Cami əs-Səhih" kitabının bir sıra nəşrlərində baş vermiş təhriflərdən danışdıq. Təssüflər olsun ki, məsələ bununla yekunlaşmır. Diqqətinizə növbəti təhrifi çatdırmaq istəyirik.
Gəlin əvvəlcə rəvayəti nəzərdən keçirək.
حدثنا عَمْرُو بن عَوْنٍ حدثنا خَالِدٌ عن إِسْمَاعِيلَ عن قَيْسٍ عن عبد اللَّهِ رضي الله عنه قال كنا نَغْزُو مع النبي صلى الله عليه وسلم وَلَيْسَ مَعَنَا نِسَاءٌ فَقُلْنَا ألا نَخْتَصِي فَنَهَانَا عن ذلك فَرَخَّصَ لنا بَعْدَ ذلك أَنْ نَتَزَوَّجَ الْمَرْأَةَ بِالثَّوْبِ ثُمَّ قَرَأَ يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تُحَرِّمُوا طَيِّبَاتِ ما أَحَلَّ الله لَكُمْ
Amr b. Aun bizə rəvayət etdi, Xalid bizə İsmayıldan, o da Qeysdən, o da Abdullah (b. Məsuddan) (r.a) rəvayət etdi ki, dedi: "Biz Allah Rəsulu (s) ilə birlikdə döyüşdə idik. Yanımızda qadınlarımız yox idi. Biz dedik: "Özümüzü axtalayaqmı?" (Allah Rəsulu (s)) bizi bu işdən nəhy etdi və bizə bir paltar müqabilində evlənməyə icazə verdi. Sonra (Abdullah b. Məsud) bu ayəni tilavət etdi: "Ey iman gətirənlər, Allahın sizə halal etdiyi nemətləri özünüzə haram etməyin."
Fotoşəkil: Muhəmməd b. İsmayıl əl-Buxari, əl-Cami əs-Səhih, Quranın təfsiri kitabı/Maidə surəsinin təfsiri, s.877, h.4615; Beyt əl-Əfkar əd-Dəvliyyə lil-Nəşr, ər-Riyad, Səudiyyə Ərəbistanı, 1419/1998; təhqiq: Əbu Suheyb əl-Kərmi
Oxuduğunuz bu rəvayət bir çox kitabda nəql olunub. Lakin müasir "Səhihi əl-Buxari"-də nəql olunan bu hədisin mətni ilə qədimdəki arasında mənanı dəyişdirəcək qədər fərq mövcuddur. Bir çox əhli-sünnə alimləri bu rəvayəti öz kitablarında "Səhih əl-Buxari"dən nəqlən rəvayət etmişdirlər. Bunun nəticəsində də biz bu fərqi aşkar edə bilmişik. Gördüyünüz kimi, burada "təyin olunmuş müddət, müvəqqəti, qeyri-daimi müddət" mənalarını verən «الى أجل» kəlməsi yoxdur.
Məsələ bundan ibarətdir ki, bu rəvayətdən «الى أجل» kəlməsini çıxarmaqla 2 məqsədə nail olmaq istəyiblər:
1. Mutənin halal olması barədə rəvayətin İbn Məsudun vasitəsi ilə Peyğəmbərdən (s) nəql olunmadığını isbat etmək istəyirlər ki, bu da mutənin sünnəyə aid olmadığını isbat etmək üçündür.
2. «الى أجل» kəlməsini silməklə, həmin əqdin mutə olmadığını isbat etmək.
Çünki, bu kəlmə mütləq şəkildə əqdin mutə nigahı olduğunu isbat edir.
İndi isə bu rəvayəti əl-Buxaridən nəql edən əhli-sünnə alimlərinin kitablarını nəzərdən keçirək. Çox maraqlıdır ki, onların hamısı bu kəlməni qeyd ediblər.
1. Muhəmməd əl-Humeydi
Bu şəxs əl-Buxari və Müslimin "Səhih"lərinin bir kitabda cəmləmişdir.
الثالث والثلاثون عن قيس عنه قال كنا نغزو مع النبي {صلى الله عليه وسلم} ليس معنا نساءٌ فقلنا ألا نستخصي فنهانا عن ذلك ثم رخص لنا أن ننكح المرأة بالثوب إلى أجلٍ ثم قرأ عبد الله ( يا أيها الذين آمنوا لا تحرموا طيبات ما أحل الله لكم ) الآية سورة المائدة
33. Qeysdən rəvayət edilir ki, dedi: "Biz Allah Rəsulu (s) ilə birlikdə döyüşdə idik. Yanımızda qadınlarımız yox idi. Biz dedik: "Özümüzü axtalayaqmı?" (Allah Rəsulu (s)) bizi bu işdən nəhy etdi və bizə bir paltar müqabilində müvəqqəti evlənməyə icazə verdi. Sonra Abdullah (b. Məsud) bu ayəni tilavət etdi: "Ey iman gətirənlər, Allahın sizə halal etdiyi nemətləri özünüzə haram etməyin."
Fotoşəkil: Muhəmməd əl-Humeydi, əl-Cami beynə əs-səhiheyn, c.1, s.222, №257; Dar İbn Həzm, Beyrut, 1423/2002; təhqiq: Əli Hüseyn əl-Bəvab
2. İbn əl-Qəyyim əl-Cəvziyyə
İbn əl-Qəyyim Abdullah b. Məsudun rəvayətini özünün "İğasə əl-ləhfan" və "Zad əl-məad" kitablarında əl-Buxaridən nəql etmiş və «الى أجل» kəlməsini olduğu kimi saxlamışdır.
الثالث : أن نكاح المتعة مختلف فيه بين الصحابة فأباحه ابن عباس وإن قيل : إنه رجع عنه وأباحه عبدالله بن مسعود ففي الصحيحين عنه قال : كنا نغزو مع رسول الله وليس لنا نساء فقلنا : ألا نختصي فنهانا عن ذلك ثم رخص لنا أن ننكح المرأة بالثوب إلى أجل ثم قرأ عبدالله : يا أيها الذين آمنوا لا تحرموا طيبات ما أحل الله لكم [ ] وفتوى ابن عباس بها مشهورة.
Fotoşəkil: İbn əl-Qəyyim əl-Cəvziyyə, İğasə əl-ləhfan min məsaid əş-şeytan, c.1, s.295; Mustafa əl-Babi əl-Hələbi, Misir, 1381/1961; təhqiq: Muhəmməd Seyyid əl-Kilani
وقد كان ابن مسعود يرى إباحتها ويقرأ { يا أيها الذين آمنوا لا تحرموا طيبات ما أحل الله لكم } [ المائدة 87 ] ، ففي " الصحيحين " عنه قال كنا نغزو مع رسول الله صلى الله عليه وسلم وليس لنا نساء فقلنا : ألا نختصي ؟ فنهانا ، ثم رخص لنا أن ننكح المرأة بالثوب إلى أجل ثم قرأ عبد الله يا أيها الذين آمنوا لا تحرموا طيبات ما أحل الله لكم ولا تعتدوا إن الله لا يحب المعتدين
Fotoşəkil: İbn əl-Qəyyim əl-Cəvziyyə, Zad əl-məad fi hadi xəyr əl-ibad, c.3, s.461; Müəssisə ər-Risalə, Beyrut/Məktəbə əl-Mənar əl-İslamiyyə, Küveyt, 1415/1994; təhqiq: Şueyb əl-Arnaut və Əbdül-Qadir əl-Arnaut
وظاهر كلام ابن مسعود إباحتها فإن في الصحيحين عنه كنا نغزو مع رسول الله صلى الله عليه وسلم وليس معنا نساء فقلنا يا رسول الله ألا نستخصي فنهانا عن ذلك ثم رخص لنا بعد أن ننكح المرأة بالثوب إلى أجل ثم قرأ عبدالله يا أيها الذين آمنوا لا تحرموا طيبات ما أحل الله لكم ولا تعتدوا إن الله لا يحب المعتدين
Fotoşəkil: İbn əl-Qəyyim əl-Cəvziyyə, Zad əl-məad fi hadi xəyr əl-ibad, c.5, s.111; Müəssisə ər-Risalə, Beyrut/Məktəbə əl-Mənar əl-İslamiyyə, Küveyt,, 1415/1994; təhqiq: Şueyb əl-Arnaut və Əbdül-Qadir əl-Arnaut
3. Əbu Bəkr əl-Beyhəqi
ثنا إسماعيل عن قيس عن عبد الله بن مسعود رضي الله عنه قال كنا نغزو مع رسول الله صلى الله عليه وسلم وليس معنا نساء فقلنا ألا نختصي فنهانا رسول الله صلى الله عليه وسلم عن ذلك ورخص لنا أن ننكح المرأة بالثوب إلى أجل لفظ حديث أبي عثمان وفي حديث أبي عبد الله ثم رخص لنا في أن نتزوج المرأة بالثوب إلى أجل ثم قرأ عبد الله يا أيها الذين آمنوا لا تحرموا طيبات ما أحل الله لكم الآية أخرجه البخاري ومسلم في الصحيح
Fotoşəkil: Əbu Bəkr əl-Beyhəqi, əs-Sünən əl-Kubra, c.7, s.325, №14141; Dar əl-Kutub əl-İlmiyyə, Beyrut, 1424/2003; təhqiq: Muhəmməd Əbdul-Qadir Ata
4. İbn Kəsir əd-Diməşqi
عن عبد الله بن مسعود قال كنا نغزو مع النبي(ص) وليس معنا نساء فقلنا ألا نستخصي فنهانا رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم عن ذلك ورخص لنا أن ننكح المرأة بالثوب إلى أجل ثم قرأ عبد الله ( يا أيها الذين آمنوا لا تحرموا طيبات ما أحل الله لكم ) الآية أخرجاه من حديث إسماعيل
Fotoşəkil: İbn Kəsir əd-Diməşqi, Təfsir əl-Quran əl-Əzim, s.644; Dar İbn Hazm, Beyrut, 1420/2000
5. Əbu Muhəmməd əz-Zəylai
وقد كانت المتعة مباحة مشروعة في صدر الإسلام وإنما أباحها النبي صلى الله عليه وسلم للسبب الذي ذكره إبن مسعود كما أخرجه البخاري ومسلم عن قيس بن أبي حازم قال سمعت عبد الله بن مسعود يقول كنا نغزو مع رسول الله صلى الله عليه وسلم ليس لنا نساء فقلنا ألا نستخصي فنهانا عن ذلك ثم رخص لنا أن ننكح المرأة بالثوب إلى أجل ثم قرأ عبد الله يا أيها الذين آمنوا لا تحرموا طيبات ما أحل الله لكم ولا تعتدوا إن الله لا يحب المعتدين انتهى
Fotoşəkil: Əbu Muhəmməd əl-Hənəfi əz-Zəylai, Nəsb ər-rayə təxric əhədis əl-hidayə, c.3, s.180; Dar əl-Qiblə lil-Səqifə əl-İslamiyyə, Ciddə/Muəssisə ər-Risalə, Beyrut/Məktəbə əl-Məkkiyyə/Məkkə, 1417/1998; təhqiq: Muhəmməd Əvvamə
6. Cəlaləddin əs-Suyuti
وأخرج البخاري ومسلم وابن أبي شيبة والنسائي وابن أبي حاتم وابن حبان والبيهقي في سننه وأبو الشيخ وابن مردويه عن ابن مسعود قال كنا نغزو مع رسول الله صلى الله عليه وسلم وليس معنا نساء فقلنا ألا نستخصي فنهانا رسول الله صلى الله عليه وسلم عن ذلك ورخص لنا أن ننكح المرأة بالثوب إلى أجل ثم قرأ عبد الله يا أيها الذين آمنوا لا تحرموا طيبات ما أحل الله لكم ولا تعتدوا إن الله لا يحب المعتدين
Cəlaləddin əs-Suyuti, Dur əl-mənsur fi ət-təfsir bil-məsur, c.3, s.140; Dar əl-Fikr, Beyrut, 1993
Fotoşəkil: Cəlaləddin əs-Suyuti, Dur əl-mənsur fi ət-təfsir bil-məsur, c.5, s.421; Mərkəz Həcər li əl-Buhus, Qahirə, 1424/2003; təhqiq: Abdullah b. Abdul-Muhsin ət-Turki
7. İbn Həcər əl-Əsqəlani
ويؤيده ما أخرجه الشيخان في الصحيحين عن ابن مسعود كنا نغزو وليس لنا نساء فرخص لنا أن ننكح المرأة بالثوب إلى أجل الحديث
Fotoşəkil: İbn Həcər əl-Əsqəlani, əl-Ucab fi bəyan əl-əsbab, c.2, s.858; Dar ibn əl-Cəuzi, əd-Dəmmam, Səudiyyə Ərəbistanı, 1418/1997; təhqiq: Əbdul-Həkim Muhəmməd əl-Ənis
8. Şəmsuddin əz-Zərkəşi
وعن ابن مسعود رضي الله عنه قال : كنا نغزو مع النبي ليس معنا نساء ، فقلنا : ألا نستخصي ؟ فنهانا عن ذلك ثم رخص لنا بعد أن ننكح المرأة بالثوب إلى أجل ، ثم قرأ عبد الله : «يا أيها الذين آمنوا لا تحرموا طيبات ما أحل الله لكم» الآية ، متفق عليه
Şəmsuddin əz-Zərkəşi əl-Hənbəli, Şərh əz-Zərkaşi, c.5, s.226-227, №2562
Fotoşəkil: Şəmsuddin əz-Zərkəşi əl-Hənbəli, Şərh əz-Zərkaşi, c.5, s.226-227, №2562; Məktəbə əl-Ubeykan, ər-Riyad, 1413/1993; təhqiq: Abdullah b. Əbdur-Rəhman b. Abdullah əl-Cibrin
9. İbn Muflih əl-Hənbəli
وعن ابن مسعود قال كنا نغزو مع النبي (ص) ليس معنا نساء فقلنا ألا نختصي فنهانا النبي (ص) عن ذلك ثم رخص لنا بعد أن ننكح المرأة بالثوب إلى أجل ثم قرأ عبد الله «يا أيها الذين آمنوا لا تحرموا طيبات» الآية متفق عليه
Fotoşəkil: İbn Muflih əl-Məqdisi əl-Hənbəli, əl-Mubdi fi şərh əl-muqni, c.6, s.154; Dar əl-Kutub əl-İlmiyyə, Beyrut, 1418/1997; Muhəmməd Həsən İsmail əş-Şafei
10. Muhəmməd b. Əli əş-Şəvkani
عن بن مَسْعُودٍ قال كنا نَغْزُو مع رسول اللَّهِ (ص) ليس مَعَنَا نِسَاءٌ فَقُلْنَا أَلا نَخْتَصِي فَنَهَانَا عن ذلك ثُمَّ رَخَّصَ لنا بَعْدُ أَنْ نَنْكِحَ الْمَرْأَةَ بِالثَّوْبِإلَى أَجَلٍ ثُمَّ قَرَأَ عبد اللَّهِ «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تُحَرِّمُوا طَيِّبَاتِ ما أَحَلَّ اللَّهُ لَكُمْ» الْآيَةَ مُتَّفَقٌ عليه
Fotoşəkil: Muhəmməd b. Əli əş-Şəvkani, Nəyl əl-əvtar min əsrar muntəqa əl-əxbar, c.7, s.594; Dar ibn əl-Qəyyim/əd-Dəmmam, Dar ibn Affan/əl-Qahirə, 1426/2005; təhqiq: Tariq b. Avadullah Muhəmməd
Şeytanın şərrindən Allaha sığınırıq!
Tərcümə etdi: Zaur Məmmədov (Xaçmaz)
Redaktə: 313news.net
Mənbə: Hz.Vəliyyi-Əsr müəssisəsi
Əlavə olaraq oxuyun: "Səhih əl-Buxari" kitabında mütə barədə təhriflər (1-ci hissə)
qarşıhədisalimlərinintörətdikləricinayətləribarədə_thumb.jpg)
Əməvilərtərəfindənlənətolunmasıbarədərəvayətinsəhihbuxaridətəhrifolunması_thumb.jpg)
dəstəmazalarkənayağınaməshetməsibarədənəqlolunanrəvayətinsəhihbuxaridətəhrifolunması_thumb.jpg)