İbn Hibban İmam Museyi Kazım (ə) haqda
İmam Əbu Xatim (İbn Həbban – 354 H) özünün al-Thuqat kitabının 6-cı cildində İmam Cəfər Sadiqin tərcümei-halında yazır:
يحتج بروايته ما كان من غير رواية أولاده عنه، لأن في حديث ولده عنه مناكير كثيرة.
”Onun yazdıqları və dedikləri siğədir, amma ondan sonra onun uşaqlarının ondan dedikləri münkərdir”
Al-Thuqat, cild 6 səh 131 tərcümə nömrə 7039
Yəhya bin Səid İmam Cəfər (ə) haqda
قال يحيى بن سعيد : مجالد أحب إلى منه ، في نفسي منه شئ
Yəhya bin Səid dedi: “Mujalid mənə daha sevimlidir nəinki o (Cəfər), mənim hisslərimdə ona (Cəfərə) qarşı nəsə var”.
Mizan əl-Eitidal cild 1 nömrə 1519
İbn Uyaina İmam Cəfər (ə) haqda
Əllamə ibn Əbdul Bar 'Al-Tamheed' cild 3 səh 66 imam Cəfər (ə) haqda yazır:
ذكر ابن عيينة أنه كان في حفظه شيء
İbn Uyaina deyir: "Onun yaddaşında nəsə problem var idi"
İmam Zəhəbi yazır ki, əhli-sünnət alimi Süfyan Suri İmam Cəfər haqda belə deyirdi:
Süfyan dedi: Biz adətən üç nəfərin hədislərinə gülərdik. Bunlar Rabia, Mühəmməd bin Əbi Bakar bin Həzm və Cəfər bin Mühəmməddir, çünki onlar hədis elmində zəif idilər.
Siyar alam al-Nubala, cild 6 səh 91
Buna bənzəri ibn Mənzurun “Mukhtasar Tarikh Dimashq” cild 3 səh 147 –də yazılıb:
Süfyan bin Uyaina dedi: Biz o insanlara gülürdük ki, onlar bu üç nəfərdən hədis götürüb - Rabia, Mühəmməd bin Əbi Bakar bin Həzm və Cəfər bin Mühəmməd.
İbn Sa'ad İmam Cəfər (ə) haqda
İbn Hacər Əsqalani Təqzib əl-Təqzib kitabının cild 2 səh 88 İmam Cəfərin tərcüməsi yazır:
قال ابن سعد: كان كثير الحديث. ولا يحتج به ويستضعف
İbn Sa'ad dedi: O adətən çox hədis danışardı, amma siğa deyil və zəif hesab olunur.
İbn Habban İmam Cavad (ə) haqda
Əhli-sünnət imamı İbn Habban öz 'al-Thuqat' əsərində cild 8 səh 456 (İmam Əli Rzanın tərhümei-halı) yazır:
يجب أن يعتبر حديثه إذا روى عنه غير أولاده وشيعته وأبى الصلت خاصة فان الأخبار التي رويت عنه وتبين بواطيل إنما الذنب فيها لأبى الصلت ولأولاده وشيعته
İmam Rzadan hədis qəbul etmək vaciddir, amma bir şərtlə ki, bu onun özündən olsun, onun nəslindən, şiələrindən və Abus-Sulatdan yox. Çünki onun adından deyilən hədislərdə o qədər yalan var ki, o yalanları Abus-Sulat, onun nəsli və şiələri uydurur.
İbn əl-Tahir İmam Cavad (ə) haqda
İmam Zəhəbi "Al-Mughni fi al-Dhu'afa" cild 2 səh 456 yazır:
قال ابن طاهر يأتي عن آبائه بعجائب
"İbn əl-Tahir dedi: O atasından əcaib şeylər (hədislər) danışır"
İmam Malik İmam Cəfər (ə) haqda
İmam Zəhəbi Mizan əl-Eitidal cild 1 nömrə 1519 yazır:
Musa'ab ibn Abdulla dedi: "Malik İmam Cəfərdən hədis demirdi, ta o vaxta qədər ki, həmin hədisi üca və hörmətli alimdən eşitməsin. Yalnız o vaxt Malik o hədisi qeyd edirdi".
İbn Teymiyyə Əhlibeyt imamları haqda
İbn Teymiyyə İmam Zeynalabdin (ə), İmam Baqir (ə) və İmam Cəfər (ə) haqda yazır:
وكان علي بن الحسين وابنه أبو جعفر وابنه جعفر ابن محمد يعلمون الناس ما علمهم الله كما علمه علماء زمانهم وكان في زمنهم من هو أعلم منهم وأنفع للأمة
Əli bin Hüseyn, onun oğlu Əbu Cəfər və onun oğlu Cəfər bin Mühəmməd insanlara Allahın onlara öyrətdiklərini öyrədirdilər. Necə ki, digər alimləri Allah-təala öyrədib və onlarda bu elmi insanlara öyrədirlər. Həqiqətən helə alimlər var idi ki, bu imamlardan daha elmli idilər və insanlar üçün daha xeyirli idilər.
Minhac əl-Sunnə cild 6 səh 387
http://arabic.islamicweb.com/Books/taimiya.asp?book=365&id=3219
sonra o yazır:
وأما من بعد الثلاثة كالعسكريين فهؤلاء لم يظهر عليهم علم تستفيده الأمة ولا كان لهم يد تستعين به الأمة بل كانوا كأمثالهم من الهاشميين
“Bu üç imamlardan sonra gələnlərin, (misal üçün imam Əsgəri) xalq üçün heç bir xeyiri və biliyi yox idi. Onlar adi Haşimilər kimi idilər.”
Minhac əl-Sunnə cild 6 səh 387
http://arabic.islamicweb.com/Books/taimiya.asp?book=365&id=3219
Hər bir sünni alimi Allahın dinində və Onun xəbərlərində iki Əsgərindən elmli idi. Buna görə hər bir insan üçün vacibdir ki, elmi bu iki Əsgəriyə bərabər olan alimlərdən öyrənsinlər.
Minhac əl-Sunnə cild 2 səh 470-473
http://arabic.islamicweb.com/Books/taimiya.asp?book=365&id=1031
sonra yazır:
لا ريب أن ما ينقله الفقهاء عن مثل أبي حنيفة ومالك والشافعي وأحمد وغيرهم هو أصح مما ينقله الروافض عن مثل العسكريين ومحمد بن علي الجواد وأمثالهم ولا ريب أن هؤلاء أعلم بدين النبي صلى الله عليه وسلم من أولئك
Şübhəsiz ki, alimlər deyirlər ki, Əbu Hənifə, Malik, Şafei, Əhməd ibn Hənbəl daha dürüstdülər, nəinki rafizilərin iki Əsgəridən və Mühəmməd bin Əli əl-Cavad və başqalarından danışdıqları. Şübhəsiz ki, onlar (Əbu Hənifə və s.) Allahın dinini və rəsuləllahın yolunu bunlardan (adı çəkilən imamlardan) daha yaxşı bilirdilər.
Minhac əl-Sunnə cild 2 səh 476
http://arabic.islamicweb.com/Books/taimiya.asp?book=365&id=1034
sonra yazır:
فالزهري أعلم بأحاديث النبي صلى الله عليه وسلم وأحواله وأقواله وأفعاله باتفاق أهل العلم من أبي جعفر محمد بن علي وكان معاصرا له وأما موسى بن جعفر وعلي بن موسى ومحمد بن علي فلا يستريب من له من العلم نصيب أن مالك بن أنس وحماد بن زيد حماد بن سلمة والليث بن سعد والأوزاعي ويحيى بن سعيد ووكيع بن الجراح وعبدالله ابالمبارك والشافعي وأحمد بن حنبل وإسحاق بن راهويه وأمثالهم أعلم بأحاديث النبي صلىالله عليه وسلم من هؤلاء
Həqiqətən əl-Zuhari alimlərin icmasına görə rəsuləllahın sünnəti, onun hədisləri haqda daha çox məlumatlı idi nəinki Əbu Cəfər Mühəmməd bin Əli, çünki o rəsuləllahın vaxtında yaşayıb.
Musa bin Cəfər, Əli bin Musa və Mühəmməd bin Əliyə gəlincə isə elmi olanlardan heç kəs şübhə etmir ki, Malik bin ənəs, Hamaad bin Zaid, Hamaad bin Sələmə, əl-Ləys bin Saad, əl-Əvzəei, Yəhya bin Səid, Vakei bin əl-Cərah, Əbdullah bin əl-Mübarək, əl-Şafei, Əhməd bin Hənbəl, İşaq bin Rahvə və s. rəsuləllahın hədisləri haqda bunlardan daha məlumatlı idilər.
Minhac əl-Sunnə cild 2 səh 460-462
http://arabic.islamicweb.com/Books/taimiya.asp?book=365&id=1018
Cəlaləddin Süyuti İmam Həsən Əsgəri (ə) haqda
الحسن العسكري ليس بشيء.
“Əl-Həsən Əsgəri heçnədir”
Lalai Masno'a fi ahadeeth al-Mozo'a, cild 9 səh 329
http://www.almeshkat.net/books/open.php?cat=29&book=514
İbn Teymiyyə fəxrlə deyir ki, əhli-sünnət Əli bin Əbu Talibə təqlid etmirlər
فليس في الأئمة الأربعة و لا غيرهم من أئمة الفقهاء من يرجع إليه في فقهه أما مالك فان علمه عن أهل المدينة و أهل المدينة لا يكادون يأخذون بقول علي بل اخذوا فقههم عن الفقهاء السبعة عن زيد و عمر و ابن عمر و نحوهم
أما الشافعي فانه تفقه أولا على المكيين أصحاب ابن جريج كسعيد بن سالم القداح و مسلم بن خالد الزنجي و ابن جريج اخذ ذلك عن أصحاب ابن عباس كعطاء و غيره و ابن عباس كان مجتهدا مستقلا و كان إذا أفتى بقول الصحابة أفتى بقول أبي بكر و عمر لا بقول علي وكان ينكر على علي أشياء
Nə dörd (sünni) imamdan biri, nə digər fiqh alimləri fiqhi məsələlərdə Əliyə müraciət etməyiblər. Malikin biliyi Mədinə əhalisindən olub, mədinəlilər Əlidən öyrənmirdilər, onlar fiqhi yeddi nəfərdən Zeyd, Ömər, ibn Ömər və s. götürürdülər.
Şafeidə fiqhi Məkkə əhaləsindən ibn Curayc, Səid bin Səlim əl-Qədah, Müslim bin Xalid əl-Zəncidən götürüb. İbn Curayc elmi ibn Abbasdan, Attadan və s. öyrənib. Həqiqətən İbn Abbas müstəqil bir müctəhid idi və o hansısa bir fətva verərkən səhabələrə müvafiq olaraq Əbu Bəkrin və Ömərin verdiyi fətvalardan verərdi, Əlinin yox. O Əli ilə bir neçə məsələdə razı deyildi.
Minhac əl-Sunnə cild 7 səh 529-530
http://arabic.islamicweb.com/Books/taimiya.asp?book=365&id=3833
Fəzilət haqda
Əllamə Əбу Bakar əl-Xalal özünün “As Sunnah” hədis əsərində yazır:
إسناده حسن أخبرني محمد بن يحيى ومحمد بن المنذر قالا ثنا أحمد بن الحسن الترمذي قال سمعت أبا عبدالله يقول نحن نقول أبو بكر وعمر وعثمان ونسكت على حديث ابن عمر
إسناده صحيح
Əhməd bin əl-Həssən əl-Termizi dedi: Mən eşitdim ki, Əbu Abdullah (ibn Hənbəl) dedi: Biz deyirik Əbu Bəkr, Ömər, Osman. Sonra asta səslə dedi: və İbn Ömər.
(əl-Xalal dedi), isnad – səhih.
As Sunnah, cild 2 səh 397
سمعت أبا بكر بن أبي خيثمة يقول قيل ليحيى بن معين وأنا شاهد أن أحمد بن حنبل يقول من قال أبو بكر وعمر وعثمان وعلي لم أعنفه فقال يحيى خلوت بأحمد على باب عفان فسألته ما تقول فقال أقول أبو بكر وعمر وعثمان لا أقول علي
إسناده صحيح
Əba Bəkr bin Abi Xuzeyma deyir: Bu Yəhya ibn Müinə deyildi və mən şahidəm ki, Əhməd ibn Hənbək dedi: Kim desə Əbu Bəkr, Ömər, Osman və Əli mən o kəslə yaxşı rəftar etməyəcəyəm.
Yəhya dedi: Mən Afanın qabağ qapısında Əhmədlə təklikdə qaldım və ondan soruşdum: Siz nə deyirsiz?
O dedi: Mən deyirəm Əbu Bəkr, Ömər, Osman, mən Əli demirəm.
(əl-Xalal dedi) isnad – səhih.
As Sunnah, cild 2 səh 397 Hədis 575
أخبرنا عبدالله قال ثنا سلمة بن شبيب قال مروان الطاطري قال ثنا سليمان بن بلال قال ثنا يحيى بن سعيد عن نافع عن ابن عمر قال كنا نفضل على عهد رسول الله صلى الله عليه وسلم أبا بكر وعمر وعثمان ولا نفضل أحدا على أحد
Nafi deyir ki, Abdullah ibn Ömər dedi: Biz peyğəmbərin vaxtında Əbu Bəkr, Ömər və Osmana üstünlük verirdik, onlardan sonra isə biz heç kimi heç kimdən üstün saymırıq.
As Sunnah, cild 2 səh 398 Hədis 580
وأخبرنا محمد بن أبي هارون قال ثنا إسحاق أن أبا عبدالله سئل عن الرجل لا يفضل عثمان على علي قال ينبغي أن نفضل عثمان على علي لم يكن بين أصحاب رسول الله اختلاف إن عثمان أفضل من علي رحمهما الله ثم قال نقول أبو بكر وعمر وعثمان ثم نسكت هذا في التفضيل وفي الخلافة أبو بكر وعمر وعثمان وعلي وهذا في الخلفاء على هذا الطريق وعلى ذا كان أصحاب النبي صلى الله عليه وسلم
إسناده صحيح
İşaq deyir ki, Əba Əbdullahdan (Əhməd ibn Hənbəl) Əlini Osmandan üstün tutan bir kəs haqda soruşdular.
O dedi: O gərək Osmanı Əlidin üstün tütsün, çünki səhabələr arasında icma olub ki, Osman Əlidən üstün olub.
Sonra dedi: Biz deyirik Əbu Bəkr, Ömər və Osman, biz bunların yolunu gedirik və bunlara üstünlük veririk, amma xəlifəliyə gəlincə biz Əbu Bəkr, Ömər, Osman və Əli deyirik. Peyğəmbərin səhabələri belə edərdilər.
(əl-Xalal dedi:) isnad – səhih.
As Sunnah, cild 2 səh 392 Hədis 559
http://www.almeshkat.net/books/open.php?cat=10&book=1682
İbn Kəsir Bəni Üməyyə haqda deyir:
وكلهم قد كان ناصبياً * إلا الإمام عمر التقيا
Onlar hamısı nəsibi idilər, mömin imam Ömərdən savayı. (Ömər bin Əbdül Əziz)
Əl Bidayə Vəl Nihayə cild 13 səh 210
http://al-eman.com/Islamlib/viewchp.asp?BID=251&CID=218
Səhih Buxari cild 2 kitab 15 hədis 76
Əbu Sə'id Əl-Xudri deyir: Peyğəmbər namazı qılardı sonra xütbə deyərdi. Sonra Mərvan Mədinənin vəlisi olarkən əvvəl xütbəni dedi.
Əbu Səid deyir: Mərvam minbərə çıxmaq istəyərkən mən onun ətəyindən tutub dedim ki, sən peyğəmbərin sünnətini dəyişdin. O dedi: Ey Əbu Səid! İnsanlar namazdan sorda qalıb bizə qulaq asmırlar, buna görə də mən xütbəni əvvələ saldım.
İnsanlar namazdan sonra məsciddən tez gedirdilər ki, Əlinin lənətlənməsini eşitməsinlər.
Sünni əllamə Şibli Numani deyir:
Əlini, Fatiməni və onların nəslini hər cümə bütün məscidlərdə lənətləmək bir ənənəyə çevrilmişdir. Bu ənənə əvvəl Bəni Üməyyənin vaxtında kitab şəklinə salınmış və 90 il ərzində İspaniyadan Hindistana kimi yayılmış.
Siratun Nabi, cild 1 səh 60
Mühəmməd Ənvar Şah Kaşmiri Səhih Buxariyə şərhində yazır:
Sünnətə əsasən namaz gərək xütbədən əvvəl olsun, amma Mərvan xütbəni əvvələ saldı, çünki o Əlini lənətləyirdi.
Feyz əl Bari şərh Səhih Buxari cild 1 səh 722 hədis 954 kitab əl-Eidayn
http://www.almeshkat.net/books/open.php?cat=22&book=2361
Hənbəli məzhəbindən olan Əllamə Abdulrahman əl-Cəziri əl-Feqh ala al-Madahib al-A'rb'a cild 1, səh 212 – də məsləhət görür ki, Mərvanın sünnəsi (yəni xutbə namazdan əvvəl) davam etsin:
يشترط أن تكون قبل الصلاة
"Bunun namazdan əvvəl olması məsləhətdidir"