Əhməd İsmayılın yəmanilik iddiası

Əhli-Beyt (əleyhimus-səlam)-dan nəql edilən olduqca az sayda rəvayət İmam Məhdi (əleyhis-səlam)-ın zühurundan az əvvəl ortaya çıxacaq yəmənli bir şəxsdən söz açır. Bu rəvayətlərin bəziləri onun xüsusiyyətləri və müqəddəs zühur dövründəki hərəkatı barədə azacıq məlumat vermişlər.

[pagename:Əhməd İsmayılın yəmanilik iddiası|Yəmani Yəməndəndir|Yəmani Zeydi-Şəhidin (radiyallahu anh) nəslindəndir|Yəmani və məsumluq|Yəmani və səfirlik]

Əhməd İsmayıl Bəsri rəvayətlərdəki Yəmaninin (yəmənli şəxsin) özü olduğunu iddia etmiş və adəti üzrə iddiası üçün faydası olmayan bir neçə sözdən başqa heç bir dəlil və ya sübut qeyd etməmişdir. İddia etmişdir ki, bunlar onun iddiasına dəlildirlər. Biz Yəmanilik iddiasını bir neçə yöndən araşdıracağıq:

[page]

Yəmani Yəməndəndir

Əhməd İsmayıl və ardıcılları iddia edirlər ki, o rəvayətlərdə qeyd olunan Yəmanidir. Halbuki, məlum olduğu kimi Əhməd İsmayıl iraqlıdır. Daha dəqiq desək Bəsrədəndir. Bir halda ki, rəvayətlərdə qeyd olunan Yəmani Yəməndən çıxacaq. Buna dəlil isə aşağıdakılardır:

Birinci: Bir şəxs barədə “yəmənli” dedikdə adətən başa düşülən məna həmin şəxsin Yəmən ölkəsindən olmasıdır. Necə ki, “misri”, “hicazi”, “lubnani” və s. dedikdə, bu başa düşülür ki, həmin şəxs bu ölkələrin birindəndir. Bu zaman bu sözlərdən başqa bir məna başa düşülmür. Başqa məna yalnız o zaman düşünülə bilər ki, açıq-aşkar dəlil olsun. Burada isə Yəmani (yəmənli) sözünün “Yəməndən olan bir şəxs” mənasından qeyri bir mənaya aid edilməsi üçün heç bir dəlil və əsas yoxdur. Bu aydın məsələdir. Bunu inkar etmək açıq-aşkar rəvayətləri heç bir dəlil olmadan təhrif etmək və yozmaq deməkdir.

İkinci: Bəzi rəvayətlər Yəmaninin Yəməndən çıxacağını bildirmişlər:

Məsələn: Şeyx Səduq (quddisə sirruh) “Kəmalud-din” kitabında Muhəmməd ibn Müslim əs-Səqəfinin İmam Baqir (əleyhis-səlam)-a belə dediyini nəql edir:

“Ey Allah Rəsulunun oğlu, sizin Qaiminiz nə vaxt zühur edəcək? Buyurdu: “Elə ki, kişilər özlərini qadınlara, qadınlar da özlərini kişilərə oxşatdılar, kişilər kişilərlə, qadınlar da qadınlarla kifayətləndilər, qadınlar yəhər (at) üstə mindilər, yalançıların şəhadətləri qəbul edildi, adil şəxslərin şəhadətləri rədd edildi, insanlar qanı, zina etməyi və riba yeməyi yüngül hesab etdilər, şərr insanlardan dillərinə görə ehtiyat edildi, Süfyani Şamda, Yəmani də Yəməndə zühur etdi, Beyda (çölündə) batma baş verdi, Ali Muhəmməddən (sallallahu əleyhi və alihi və səlləm) olan Muhəmməd ibn Həsən ən-Nəfsuz-zəkiyyə adlı bir oğlan uşağı rükn və məqam arasında qətlə yetirildi, səmadan haqqın onun¹və onun şiələri ilə olmasını bildirən bir səs eşidildi, bu zaman bizim Qaimimiz (əleyhis-səlam) zühur edəcək. Elə ki, zühur etdi, arxasını Kəbəyə söykəyəcək və ətrafına üç yüz on üç nəfər şəxs toplanacaq. İlk dedi söz bu ayə olacaq: “Əgər möminsinizsə, Allahın yer üzərində saxladığı sizin üçün daha xeyirlidir” (Hud surəsi, 86)”. Sonra deyəcək: “Allahın yer üzərində saxladığı şəxs və Onun sizin üzərinizdəki xəlifəsi və höccəti mənəm”. (Bundan sonra) ona salam verən hər bir kəs məhz belə salam verəcək: “Salam olsun sənə, ey Allahın yer üzərində saxladığı (şəxs)!” Elə ki, on min nəfər şəxs onun ətrafına cəm oldu, qiyama başlayacaq. Bundan sonra yer üzündə Allahdan (əzzə və cəll) başqa ibadət edilən elə bir büt, sənəm və s. qalmayacaq ki, ona od düşməmiş və yanmamış olsun. Bu, uzun bir qeybə çəkilmədən sonra baş verəcək. (Bu qeybə çəkilmə) Allah kimin qeyb zamanı ona itaət etdiyini və iman gətirdiyini bilsin deyə (baş verəcək)”. (Kəmalud-din, səh.330-331, hədis 16)

Bu hədisi Məclisi, Ərbili, Təbərsi və Hürr Amuli də nəql etmişlər.²

Bu rəvayət açıq-aşkar dəlildir ki, Yəmani Yəməndən çıxacaq. Bunu yalnız təkəbbür sahibi batillə cədəl edən şəxs inkar edər.

Həmçinin: Vasiti “Uyunul-Hikəm vəl-Məvaiz” kitabında Əmirəl-möminin (əleyhis-səlam)-dan belə nəql edir:

“Beş şey Qaimin (əleyhis-səlam) (zühurunun) əlamətlərindəndir: Yəməndən olan Yəmani, Süfyani, səmada nida edən carçı, Beyda (çölündə) batma və Nəfsi-Zəkiyyənin qətli”. (Uyunul-Hikəm vəl-Məvaiz, səh.244)

Həmçinin: Seyyid İbn Tavus (quddisə sirruh) Əbbad ibn Muhəmməd əl-Mədainidən belə nəql edir:

“Deyir: Mədinədə Əba Əbdillah (əleyhis-səlam)-ın məhzərinə getdim. (Mən çatdığımda) həzrət zöhr namazını qılıb qurtarmış, əllərini səmaya tutub belə deyirdi: “Ey hər səsi eşidən...”. (Sonra duanı qeyd edir və gəlib buraya çatır:) “...İlahi, vəlinin, Peyğəmbərinin oğlunun, Sənin izninlə Sənə tərəf çağıranın, yaratdıqların üzərində əmin şəxsinin, bəndələrin üzərində nəzarətçinin və yaratdıqların üzərində höccətin olan kəsin – sənin salam və bərəkətin olsun ona – vədini həyata keçir. İlahi, onu öz yardımınla gücləndir. Öz bəndənə yardım et. Onun əshabını güclü et. Onlara səbr ver. Özün tərəfdən onlara yardım edən bir dəlil bəxş et. Onun fərəcini tezləşdir. Onu öz düşmənlərindən və Peyğəmbərinin düşmənlərindən amanda saxla, ey rəhimlilərin ən Rəhimlisi!”. Sizə fəda olum, özünüz üçün dua etdiniz? Buyurdu: “Muhəmməd ailəsinin nuru üçün, onların öndə gedəni və Allahın izniylə onların düşmənlərindən intiqam alacaq şəxs üçün dua etdim”. Dedim: Allah məni sizə fəda etsin, o nə zaman zühur edəcək? Buyurdu: “Xəlq etmək və əmr etmək ona məxsus olan Kəs istədiyi zaman”. Dedim: Bundan öncə onun üçün bir əlaməti vardırmı? Buyurdu: “Bəli, müxtəlif əlamətlər vardır”. Dedim: Nə kimi? Buyurdu: “Şərq tərəfdən bir bayraq, qərb tərəfdən də bir bayraq çıxacaq, Zəvra camaatının başının üstünü bir fitnə alacaq, əmim Zeydin nəslindən olan bir şəxsin Yəməndən xüruc edəcək və (Kəbə) evinin örtüyünün qarət ediləcək”. (Fəlahus-Sail, səh.170-171)

Bu rəvayət olduqca açıq bir şəkildə məsələni aydınlaşdırır. Belə ki, zühurdan azacıq əvvəl xüruc edən və İmam Məhdi (əleyhis-səlam) üçün əlamət olan yalnız üç nəfər şəxs vardır: Süfyani, Xorasani və Yəmani. Birinci məlumdur ki, Şamdan çıxacaq, ikinci də Xorasandan. Deməli bununla üçüncü aydın olur və o hədisdə deyilən şəxsdir.

Həmçinin: Şeyx Numani (quddisə sirruh) Ubeyd ibn Zurarədən belə nəql edir:

“Əba Əbdillah (əleyhis-səlam)-ın yanında Süfyani barədə sual verildi. Həzrət buyurdu: “O necə zühur edə bilər? Bir halda ki, onun gözünü oyacaq şəxs hələ Sənada (Yəmənin paytaxtı) xüruc etməyib⁶”. (əl-Ğeybə, səh.286, hədis 60)

Ravi elə zənn edir ki, İmam Sadiq (əleyhis-səlam)-ın zamanında ortaya çıxan şəxslərdən biri Süfyanidir. İmam (əleyhis-səlam) isə ona cavab verib bildirir ki, o Süfyani deyil. Əgər Süfyani olsaydı, o zaman onunla eyni vaxtda başqa bir şəxs də; Yəmani də Sənada xüruc edərdi. İndi ki, Yəmani xüruc etməyib, deməli Süfyani də həmçinin etməyib. Çünki başqa rəvayətlər bildirmişlər ki, Süfyani, Xorasani və Yəmani eyni ildə, eyni ayda və eyni gündə xüruc edəcəklər.

Şeyx Tusi və Şeyx Müfid (quddisə sirruhuma) Bəkr ibn Muhəmməddən belə nəql etmişlər:

“Əba Əbdillah (əleyhis-səlam) buyurdu: Üç nəfərin: Süfyaninin, Xorasaninin və Yəmaninin ortaya çıxması eyni ildə, eyni ayda və eyni gündədir. Onların içərisində Yəmaninin bayrağından daha doğru yolda olan bir bayraq olmayacaq. Çünki o haqqa çağıracaq”. (əl-İrşad, 3/375, əl-Ğeybə, səh.446-447, hədis 443)

Həmçinin: Şeyx Numani (quddisə sirruh) “əl-Ğeybə” kitabında öz sənədi ilə Cabir ibn Abdullah əl-Ənsaridən belə nəql edir:

“Bir dəstə yəmənli şəxs nümayəndə olaraq Allah Rəsulu (səlləllahu əleyhi və alih) yanına göndərilmişdilər. Həmin vaxt Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alih) buyurdu: Yəmən əhli dəvələrini çəkə-çəkə sizə tərəf gəlir. Onlar Allah Rəsulunun (səlləllahu əleyhi və alih) yanına daxil olduqda Həzrət dedi: (Bunlar) elə bir dəstədirlər ki, qəlbləri incə, imanları möhkəmdir. Mənsur onlardandır. O yetmiş min nəfərlə birgə qiyam edib mənim və vəsimin xələfinə yardım edəcək. Onların qılınclarını həmaili⁴ dəridəndir”. (əl-Ğeybə, səh.46)

Həmçinin: Nəim ibn Həmmad öz sənəd ilə Cabirdən, o da Əba Əbdillah Sadiq (əleyhis-səlam)-dan belə nəql edir:

“Əbqə` (böyük) cüssələri olan bir qövmlə qarşı-qarşıya gələcək. Onların arasında dəhşətli döyüş olacaq. Sonra lənətə gəlmiş əxvəs⁵ Süfyani zühur edəcək. O onlarla qarşılaşacaq və onların hər ikisinə qalib gələcək. Sonra Sənadan Mənsur Yəmani öz qoşunları ilə birgə onlara tərəf hərəkət edəcək və o çox hiddətli olacaq...”. (əl-Fitən [əl-Mərvəzi], səh.174)

Deməli, Yəmani bu şəxslərin iddia etdikləri kimi İraqdan və ya Bəsrədən deyil, Yəməndədir. Onların iddialarına dəlalət edən bircə hədis belə yoxdur.

Qeyd etmək gərəkdir ki, Yəmaninin Yəməndən çıxması məsələsində şübhə salan ilk şəxslər Bəni-Üməyyə olmuşdur. Bunun səbəbi barədə isə iki ehtimal var. Birinci budur ki, onlar daha öncədən palnlaşdırdıqları bəzi səbəbləri görə bu işi etmişlər. Belə ki, gələcəkdə təsiri olacaq bütün şəxsiyyətləri Bəni-Üməyyəyə nisbət vermək istəmişlər. Hətta iş o yerə çatıb ki, Müaviyə ibn Əbi Süfyan üçün məhdilik iddia etmişlər!

İkincisi isə budur ki, özlərindən olacağını yəqin şəkildə bildikləri Süfyanini onunla döyüşəcək və onun gözünü oyacaq Yəmanidən qorumaq üçün bu işi görmüşlər.

Buna Buxarinin ”Səhih” kitabında öz sənədi ilə Zuhridən nəql etdiyi hədis də dəlalət edir. Zuhri deyir:

“Muhəmməd ibn Cubeyr ibn Mut`im nəql edirdi ki, bir dəfə Müaviyə Qüreyşdən olan bir dəstə şəxslə birgə oturduğu zaman ona xəbər çatdı ki, Abdullah ibn Əmr ibn As belə bir hədis nəql edir ki, Qəhtandan⁶ bir hökmdar olacaq. Bunu eşidən Müaviyə qəzəbləndi. Ayağa qalxıb Allaha həmd-səna etdi və dedi: Bundan sonra. Mənə belə xəbər çatıb ki, sizdən bir dəstə şəxs Allahın kitabında olmayan və Peyğəmbərdən (sallallahu əleyhi [və alihi] və səlləm) nəql edilməyən bir sıra hədislər danışırlar. Bu şəxslər sizin cahillərinizdir. Məbadə əhlini azdıran (puç) arzulara qapanasınız. Mən Allah Rəsulunun (sallallahu əleyhi [və alihi] və səlləm) belə dediyini eşitdim: Bu iş (xilafət) Qureyşdədir. Hər kəs onlarla düşmənçilik etsə, Allah onların üzlərini arxalarına çevirər”. (Səhih əl-Buxari, 4/155)

Qəhtandan olacaq hökmdar Əhli-Beyt (əleyhimus-səlam) rəvayətlərində adı çəkilən Yəmanidir. Buna dəlalət edən şeylərdən biri budur ki, Abdullah ibn Əmr ibn As Müaviyənin əmrlərinə itaət edərək fikrini dəyişir və Yəməndən çıxacaq hökmdarın mövcudluğunu inkar etməyə başlayır!

Nəim ibn Həmmad özünün “əl-Fitən” kitabında öz sənədi ilə Abdullah ibn Əmrin belə dediyini nəql edir:

“Ey Yəmən camaatı, siz deyirsiniz ki, Mənsur sizdəndir. Xeyr! Canım onun əlində olana and olsun ki, onun atası Qüreyşlidir!”. (əl-Fitən, səh.66)

Bu günlərdə Əhməd İsmayılın adamlarının dəvət etdikləri şey Əməvilərin kəlamları təhrif etmək və ilahi hökmlər və seyyidul-mürsəlinin şəriəti ilə oynamaq istiqamətində apardıqları həmin siyasətin davamıdır.

____________________________________________

¹ İmam Məhdi (əleyhis-səlam)-ın. (Müt.)
² Biharul-Ənvar, 52/191-192, hədis 24, Kəşful-Ğummə, 3/342, İlamul-Vəra, 2/291, İsbatul-Huda, 5/346.
³ Xüruc – ortaya çıxmaq, zühur etmək. Həmçinin, digər mənası “qiyam etmək”dir. (Müt.)
⁴ Silahı asmaq üçün üzərində olan qayış. (Müt.)
⁵ Bir gözü digərindən balaca, yaxud gözləri çuxurda olan şəxs. (Müt.)
⁶ Yəməndən. (Müt.)

[page]

Yəmani Zeydi-Şəhidin (radiyallahu anh) nəslindəndir

Mən öz tədqiqatım ərəfəsində görməmişəm və kəza Əhməd İsmayıl və ardıcılları da görməmişlər ki, bircə rəvayət belə Yəmaninin İmam Məhdi (əleyhis-səlam)-ın oğlu olduğunu söyləsin. Buna rəğmən, Əhməd İsmayıl və ardıcılları balası ölən ananı güldürən bir şeyi dəlil olaraq təqdim etmiş və demişlər:

“Vəsiyyət hədisi İmam Məhdi (əleyhis-səlam)-ın oğlu barəsində “möminlərin birincisi” sözünü işlətmişdir. Yəmanidən bəhs edən rəvayətlər də demişlər ki, Yəmaninin bayrağı ən doğru yolda olan bayraqdır. Buna əsasən də vəsiyyət hədisində qeyd olunan “birinci Məhdi” məhz Yəmani olmalıdır!”

Bu mənə ustadımın (Allah onu hifz etsin) məntiq dərsində “qiyas” mövzusunu müzakirə edərkən qeyd etdiyi bir misalı xatırladır ki, bu misal bəzi məntiq kitablarında mövcuddur: “Divarın içində bir siçan var. Hər bir siçanın iki qulağı var. Deməli, nəticə çıxır ki, divarın iki qulağı var!”

Bu, batil istidlaldır. Düşünmürəm ki, ağlına hörmət qoyan bir şəxs açıq və qəti dəlil olması gərəkən bu cür mühüm bir məsələdə belə bir söz deyə.

Bundan əlavə, rəvayətlərin biri açıqca bəyan etmişdir ki, Yəmani Zeyd əş-Şəhidin (radiyallahu anh) nəslindəndir. Necə ki, az əvvəl Seyyid İbn Tavusun Əbbad ibn Muhəmməd əl-Mədainidən nəql etdiyi hədisdə İmam (əleyhis-səlam) buyurdu ki: “Şərq tərəfdən bir bayraq, qərb tərəfdən də bir bayraq çıxacaq, Zəvra camaatının başının üstünü bir fitnə alacaq, əmim Zeydin nəslindən olan bir şəxs Yəməndən xüruc edəcək və (Kəbə) evinin örtüyünün qarət ediləcək”.

Qeyd etdik ki, rəvayətdə adı çəkilən şəxs Yəmanidir. Bu, hazırkı dövrdə Zeydi seyidlərinin coğrafi yayılımı ilə də uyğun gəlir. Belə ki, zeydilərin – yəni, Zeyd əş-Şəhidin övladlarının – əsas toplaşdığı yer Yəməndir. Buna görə də çox vaxt yanlışlıqla onları Zeydi məzhəbi ardıcılları ilə qarışdırırlar. Çünki Yəməndə çoxlu on iki imamçı şiələr vardır, lakin onlara məzhəblərinə görə deyil, nəsəblərinə görə “zeydi” adı vermişlər (və bu səbəbdən də bəzən onlarla zeydi məzhəbi mənsublarını səhv salırlar).

Habelə, bu vəzifəni öz üzərinə götürəcək Yəmani mütləq geniş kütləvi bazaya sahib olan bir şəxs olmalıdır ki, Süfyani ilə döyüşə biləcək güclü qoşun təşkil edə bilsin. Bunu isə biz Yəməndə görə bilərik; belə ki, yəmənli şiələr seyyidlərə böyük hörmət bəsləyirlər və onların ətrafına cəm olurlar.

Buna əsasən, rəvayətlərdə qeyd olunan Yəmani bu rəvayətin dəlalətinə əsasən, Zeyd əş-Şəhidin nəslindəndir, İmam Höccət (əleyhis-səlam)-ın deyil.

[page]

Yəmani və məsumluq

Əhməd İsmayılın təbliğatçılarından biri iddia etmişdir ki, rəvayətlər Yəmaninin məsum olduğuna dəlalət edir. Bu isə onların Yəmaninin adi ordu başçısından daha artıq birisi olması və hətta yer əhlinə imam və höccət olmasına barədə sahib olduqları etdiqadı dəstəkləyir!

Cavab: Bu deyilənlər tamamilə xəyal məhsuludur. Ona görə ki, Yəmaninin məsum olduğuna dəlalət edən heç bir dəlil yoxdur. Onların bu barədə gətirdikləri dəlillər isə onlara heç bir fayda vermir.

Əhməd İsmayıl öz məsumluğunu isbat etmək üçün deyir:

“Yəmaninin şəxsiyyətinin hüdudlarına gəlincə: Bir hədisdə İmam Baqir (əleyhis-səlam)-dan belə nəql edilmişdir: “Bayraqlar içərisində Yəmaninin bayrağı qədər doğru yolda olan bayraq olmayacaq. O, hidayət bayrağıdır, çünki o (camaatı) sizin sahibinizə tərəf çağıracaq. Yəmani xüruc etdiyi zaman camaata və bütün müsəlmanlara silah satmaq haram olacaq. Yəmani çıxdığı zaman ona tərəf tələs. Onun bayrağı hidayət bayrağıdır. Heç bir müsəlmana ona arxa çevirməsi halal deyil. Kim belə etsə Cəhənnəm əhlidir. Çünki o haqqa və doğru yola dəvət edəcək”.

Bu hədisdə deyilir ki:

Əvvəla: “Heç bir müsəlmana ona arxa çevirməsi halal deyil. Kim belə etsə Cəhənnəm əhlidir”.¹ Bu o deməkdir ki, Yəmani ilahi vilayət sahibidir. Bir insan yalnız o vaxt höccət ola bilər ki, (belə ki, ondan üz çevirmək – hətta namaz qılıb oruc tutsalar belə – insanları Cəhənnəmə salar) Allahın yer üzərindəki xəlifələrindən, yəni: ilahi vilayət sahibi olan peyğəmbərlərdən, rəsullardan, imamlardan və məhdilərdən biri olsun.

İkincisi: “O haqqa və doğru yola dəvət edəcək”. Haqqa və doğru yola dəvət etmək o deməkdir ki, bu şəxs xəta etmir, insanları batilə daxil etmir və onları haqqdan çıxarmır. Yəni, o məsumdur və onun məsumluğuna işarə edilib” . (əl-Mutəşabihat, 4/42)

Biz Əhməd İsmayılın dediyi bu sözü bir neçə yöndən müzakirə edəcəyik:

Birinci: Onun İmam Baqir (əleyhis-səlam)-ın buyurduğu “Heç bir müsəlmana ona qarşı gəlməsi (onunla müharibə etməsi) halal deyil. Kim belə etsə Cəhənnəm əhlidir” – sözündən Yəmaninin ilahi vilayət sahibi olması və insanlar üzərində höccət olduğu nəticəsini çıxarması batildir. Çünki cümlə buna dəlalət etmir. Əksinə, cümlənin çatdırdığı yeganə məna budur ki, ona qarşı gəlib onunla müharibə etmək qadağandır. Ona görə ki, hədisdə işlənən “yəltəvi aleyh” sözünün mənası “ona qarşı gəlmək”-deməkdir. Bu sözü ilə onunla döyüşmək və müharibə etməyin qadağan olunduğu nəzərdə tutulub. Rəvayət bunun səbəbini də açıqlayır və bildirir ki, bunun səbəbi onun İmam Məhdi (əleyhis-səlam)-a və haqqa tərəf dəvət etməsidir.

Lakin Əhməd İsmayıl cümlədəki “yəltəvi aleyh” sözünü “yəltəvi anh” kimi başa düşüb. “Yəltəvi anh” sözü ilə isə “yəltəvi aleyh” sözü arasında fərq vardır. Belə ki, “yəltəvi anh” sözünün mənası bir kəsdən uzaqlaşmaq, bir kəsə yardım etməmək deməkdir. “Yəltəvi aleyh” sözünün mənası isə bir kəslə qarşı-qarşıya gəlmək, onunla döyüşmək deməkdir. Məsələn, əgər biz desək ki, “yəhrumu-l-xurucu alə-l-hakimi fi zəməni-l-ğeybəti-l-kubra”, yəni, “böyük qeyb dövründə hakimə qarşı çıxmaq haramdır”, o zaman cümlədən bu məna başa düşüləcək ki, hakimə qarşı silah çəkmək və onunla vuruşmaq haramdır. Lakin bu o anlama gəlməyəcək ki, ona itaət etmək vacibdir, yaxud ona qoşulmaq vacibdir.

Amma əgər desək ki, “yəhrumu-l-xurucu ani-l-hakim”, o zaman bununla hakimə itaət etməyin vacib olduğunu, onun hakimiyyətinə və ya qanunlarına qarşı çıxmağın haram olduğunu nəzərdə tutmuş olacağıq.²

Deməli, bu cümlə Yəmaniyə yardım etməyin vacibliyini çatdırmır.³

Xüsusə, bir sıra başqa rəvayətlər insanın öz canını Sahibəl-əmr (əleyhis-səlam) üçün saxlamağı məsləhət bilmişdir.

Numani öz sənədi ilə Əbu Xalid əl-Kabilidən nəql edir ki, deyir:

“Əbu Cəfər (əleyhis-səlam) buyurdu: Sanki mən şərq tərəfdən çıxan bir qövm görürəm ki, haqqı tələb edirlər, lakin haqqı onlara vermirlər. Sonra yenə tələb edirlər, lakin yenə də vermirlər. Onlar belə olduğunu görüncə qılınclarını çiyinlərindən asacaqlar. Bu dəfə istədikləri şeyi onlara verəcəklər, lakin onlar qəbul etməyəcəklər. Beləcə qiyam edəcəklər və onu (əldə etdikləri hakimiyyəti və ya haqqı) yalnız sizin sahibinizə təhvil verəcəklər. Onlardan öldürülənlər şəhiddirlər. Lakin əgər mən o zamanda yaşasaydım özümü bu işin sahibi üçün saxlayardım”. (əl-Ğeybə, səh.281-282, hədis 50)

Əhməd İsmayılın ardıcılları iddia edirlər ki, rəvayətdə nəzərdə tutulan şəxslər onlardırlar. Bu da onların sair iddiaları kimi batil iddiadır. Etiraf etməyimizə baxmayaraq ki, Yəmaninin əshabından qətlə yetirilənlər şəhiddirlər, lakin onlarla birgə qiyam etmək vacib deyil. Canın İmam Məhdi (əleyhis-səlam)-a yardım üçün saxlanılması onlarla birgə qiyam etməkdən daha üstündür.

Saxta Yəmaninin belə bir xəstə düşüncə gətirməsi təəccüblü deyil. Çünki onun ərəb dilinə olan agahlığı olduqca aşağıdır. Bunu ona nisbət verilən səs yazılarından da görmək mümkündür. Hətta Allahın kitabı belə onun ləhcəsindən və yanlış qiraətindən yaxa qurtara bilməyib.

İkinci: O İmam (əleyhis-səlam)-ın buyurduğu “O haqqa və doğru yola dəvət edəcək” sözündən belə başa düşüb ki, bu yalnız məsumlara və ilahi höccətlərə xas işdir!

Bu, şübhəsiz ki, batildir. Belə ki, haqqa dəvət etməklə məsum olmaq arasında zəruri bir bağ yoxdur. Mümkündür ki, bir kəs haqqa dəvət edən olsun, məsələn əziz alimlərimiz kimi, lakin məsum olmasın.

Görəsən, Əhməd İsmayıl Peyğəmbərin (sallallahu əleyhi və alihi və səlləm) Əmmar ibn Yasir (radiyallahu anh) barədə buyurduğu bu sözə nə deyir: “Onlar Əmmardan nə istəyirlər? Əmmar onları Cənnətə səsləyir (dəvət edir), onlar isə onu Cəhənnəmə?!”. (Biharul-Ənvar, 31/196)

Həmçinin, Zeyd əş-Şəhid (radiyallahu anh) barədə nəql edilən bir hədisdə Əba Əbdillah (əleyhis-səlam) buyurur ki:

“Deməyin ki, Zeyd də qiyam etmişdi. Zeyd alim və sözündə doğru şəxs idi. O sizi özünə tərəf dəvət etməmişdi. O sizi Muhəmməd ailəsinin (əleyhimus-səlam) razılığına dəvət etmişdi (səsləmişdi). Əgər qələbə çalsaydı, sizi ona tərəf çağırdığı işə vəfa edəcəkdi”. (Kafi, 8/264, hədis 381)

Şübhəsiz ki, Əmmar da, Zeyd də haqqa dəvət edirdilər və şübhəsiz ki, onlarla döyüşmək caiz deyildi. Onlarla döyüşənlər Cəhənnəm əhlidirlər. Lakin, görəsən Əhməd İsmayıl və ardıcılları Əmmar ibn Yasirin və Zeyd əş-Şəhidin (radiyallahu anhumə) məsum olduqlarını düşünürlərmi?

Qeyd etmək lazımdır ki, eyni təbir Nahiyətul-Müqəddəsə⁴ tərəfindən Şeyx Müfid (quddisə sirruh) barəsində də deyilmişdir. Necə ki, “İhticac” kitabının müəllifi bunu nəql etmiş və demişdir:

“Ona (Şeyx Müfidə) o Həzrət (salavatullahi əleyh) tərəfindən dörd yüz on ikinci ilin Zil-Hiccə ayının iyirmi üçüncündə, cümə axşamı günü başqa bir məktub gəldi. Onun mətni belədir:

Bismillahir rəhmanir rəhim. Salam olsun sənə, ey haqqa yardım edən və doğru sözlə ona tərəf dəvət edən!...” (əl-İhticac, 2/324)

Bu rəvayət (Yəmanin məsumluğunu və s.-ni çatdırmaq məqsədilə deyil) Yəmaninin bayrağının başqa bayraqlardan üstün olduğunu göstərmək məqsədilə deyilmişdir. İmam (əleyhis-səlam) Yəmaninin bayrağının digər bayraqlardan üstün olmasının səbəbi kimi isə onun Sahibəl-əmr (əleyhis-səlam)-a tərəf çağırması və dəvət etməsini göstərmişdir.

Bundan başqa, rəvayət buna dəlalət edir ki, Yəmani insanları İmam (əleyhis-səlam)-a tərəf dəvət edəcək, onları özünə tərəf və ya özünə ardıcıl olmağa dəvət etməyəcək. Əhməd İsmayıl isə camaatı özünə beyət etməyə,özünə yardım etməyə, özünə iman gətirməyə və özünə təqlid etməyə dəvət edir! Bu, onun yalançı yəmanilik iddiasını batilliyini göstərmək üçün kifayət edər.

Üçüncü: Onun ənsarından olan bir şəxs deyir ki, “bayraqlar içərisində Yəmaninin bayrağından daha doğru yolda olan bayraq yoxdur” sözü buna dəlalət edir ki, haqq yalnız və yalnız Yəmani ilədir. Bu isə onun ilahi höccət olmasını gərəkli edir. Buna əsasən də deməli o, məsumdur.

Cavab: Onun dediyi bu söz rədd edilir. Belə ki, rəvayətdəki sözlər buna dəlalət etmir. Ona görə ki:

Birinci: Təfzil forması (müqayisə və üstünlük dərəcəsi) bir şeyin iki yerdə olmasını, lakin bunun onlardan birində daha artıq olmasını bildirir. Məsələn, əgər desək ki, “Əli Əhməddən daha şücaətlidir”, o zaman bu cümlədən bu başa düşüləcək ki, Əli də, Əhməd də şücaətlidirlər. Lakin Əlinin şücaəti Əhmədin şücaətindən daha artıqdır. Qeyd edilən rəvayət bildirir ki, Yəmaninin bayrağı bayraqlar içərisində ən çox doğru yolda olan bayraqdır. Bundan belə başa düşürük ki, rəvayət başqa hidayət bayraqlarının da olduğuna işarə etmişdir və hidayəti təkcə Yəmaninin bayrağı ilə məhdudlaşdırmamışdır.

Bu dediyimizə başqa rəvayətlər də dəlalət edir. Şeyx Təbəri (şiə) (quddisə sirruh) “Dəlailul-İmamə” kitabında Allah Rəsulunun (sallallahu əleyhi və alihi və səlləm) belə buyurduğunu nəql etmişdir:

“Biz bir ev əhliyik ki, Allah bizim üçün dünyanı deyil, axirəti seçmişdir. Məndən sonra Əhli-Beytim diyarlarda (ölkələrdə) didərgin vəziyyətdə qalacaqlar. Ta ki, şərq tərəfdən qara bayraqlar qalxacaq. Onlar haqqı tələb edəcəklər, lakin onlara verilməyəcək. Bundan sonra döyüşəcəklər və qələbə çalacaqlar. Beləcə istədikləri şey onlara veriləcək. Sizlərdən və ya övladlarınızdan hər kim onların zamanına yetişsə, buz üstündə sürünməklə belə olsa onların yanına getsin. Həqiqətən də o bayraqlar hidayət bayraqlarıdır. Onlar o bayraqları mənim Əhli-Beytimdən olan və yer üzünü haqsızlıq və zülmlə dolduğu kimi düzlük və ədalətlə dolduracaq bir şəxsə verərlər”. (Dəlailul-İmamə, səh.446, hədis 24.)

İkinci: Rəvayətdəki təfzil həqiqi təfzil deyildir ki, “zühur əsrindəki bayraqların ən doğru yolda olanı Yəmaninin bayrağıdır” – deyilə bilsin. Çünki hədisin ərəbcəsindəki “və leysə fi-r-rayat” (bayraqlar içində...) cümləsindəki “əl-rayat” (bayraqlar) sözündə mövcud olan “əlif” və “lam” istiğraqi deyil, əhdidir.⁵ Buna əsasən, rəvayətdəki müqayisə Yəmani, Xorasani və Süfyaninin bayraqları arasında aparılmışdır (zühur dövründəki bütün bayraqlar arasında deyil). Bu isə Yəmaninin bayrağından daha üstün olan başqa bayraqların mövcud ola bilməsi ehtimalını çatdırır!

Buna bir neçə rəvayət də işarə etmişdir. Məsələn:

Şeyx Numani (quddisə sirruh) öz sənədi ilə Əban ibn Təğlibdən nəql edir ki, Əba Əbdillah Cəfər ibn Muhəmməd əs-Sadiq (əleyhis-səlam) buyurdu: “Bir gün Allah Rəsulu (səllallahu əleyhi və alihi və səlləm) Bəqidə olduğu zaman Əli (əleyhis-səlam) onun yanına gəlib salam verdi... Sonra Cəfər ibn Əbu Talib gəldi... ”, İmam (əleyhis-səlam) hədisi qeyd edir və gəlib buraya çatır:

“...Sonra Allah Rəsulu (səllallahu əleyhi və alihi və səlləm) üzünü Cəfər ibn Əbu Talibə tutub dedi: Ey Cəfər, sənə müjdə verimmi, sənə xəbər verimmi?

Dedi: Bəli, ey Allahın Rəsulu.

Buyurdu: Bir qədər əvvəl Cəbrail (əleyhis-səlam) mənim yanımda idi. Mənə xəbər verdi ki, (bayrağı) Qaimə təhvil verəcək şəxs sənin nəslindəndir. Bilirsən o kimdir?

Dedi: Xeyr.

Buyurdu: O həmin şəxsdir ki, üzü dinar kimidir,⁶ dişləri mişar kimidir, qılıncı sanki od parçasıdır. Dağa zəlil kimi girər, çıxdıqda güclü bir şəkildə çıxar. Cəbrail və Mikayıl onu əhatələrinə alarlar”. (əl-Ğeybə, bab 14, hədis 1)

Göründüyü kimi, bayrağı İmam Məhdi (əleyhis-səlam)-a təhvil verəcək şəxs rəvayətdə mədh edilən və Cəfər ibn Əbu Talib (əleyhis-səlam)-ın nəslindən olan bu şəxsdir, Yəmani və ya qeyrisi deyil. Bu isə ona dəlalət edir ki, onun da bayrağı həmçinin, hidayət bayrağıdır və hidayət bayraqları – az əvvəl dediyimiz kimi – təkcə Yəmaninin bayrağı ilə məhdudlaşmır. Deyilənlərə bunu da əlavə edin ki, Peyğəmbəri-Əkrəmin (sallallahu əleyhi və alihi və səlləm) onun barəsində dediyi ali vəsflər və xüsusiyyətlər bizə onun Yəmanidən daha üstün olduğunu deməyə əsas verir.

Üçüncü: Rəvayətdə Yəmaninin bayrağının ən doğru yolda olan bayraq olmasının səbəbi kimi Yəmaninin İmam Məhdi (əleyhis-səlam)-a tərəf dəvət etməsi göstərilmişdir. Rəvayətdəki mədh Yəmani üçün, yaxud Yəmanidə olan hansısa bir xüsusiyyət üçün deyilməmişdir. Əksinə, mədh bayraq üçün deyilmişdir. Bu isə həm bayrağın sahibinə, həm də onun ardıcıllarına şamil olur. Yəni, mədh təkcə Yəmaniyə aid deyil. Onların hamısı ixlasla Sahibəz-zəman (əleyhis-səlam)-a tərəfə dəvət eydiklərinə görə mədhə layiqdirlər.

Buna əsasən, gərək Əhməd İsmayıl və onun ardıclları Yəmaninin bütün ənsarının məsum olduğunu desinlər. Bunu isə ağlına hörmət qoyan bir kəs deməz!

Dördüncü: Onun təbliğatçlarından biri demişdir ki, “Yəmani çıxdığı zaman ona tərəf tələs, onun bayrağı hidayət bayrağıdır” cümləsi ona kömək etməyin vacibliyinə dəlalət edir. Buna əsasən, deməli o məsumdur və ona itaət etmək vacibdir.

Cavab: Yəmaniyə yardım edilməsi onun Sahibəz-zəman (əleyhis-səlam)-a tərəf dəvət etməsindən asılıdır. Başqa sözlə, nə qədər ki, Yəmani Sahibəz-zəman (əleyhis-səlam)-ın xəttindədir, möminlər ona yardım etməlidirlər. Lakin əgər İmamdan ayrı düşsə, bu zaman bu, onun rəvayətlərdə qeyd olunan Yəmani olmadığını, əksinə yəmanilik müddəisi olduğunu göstərəcək.

Bundan başqa, rəvayət Yəmaniyə kömək edilməsini onun xürucu (çıxışı) ilə şərtləndirir. Xüruc etməmişdən qabaq isə ona yardım etmək vacib deyil. (O ki qala onun ardıcılı olasan, onun imamətinə etiqad edəsən və s. bu kimi Əhməd İsmayılın özü üçün iddia etdiyi işləri görəsən).

Burada Əhməd İsmayıl və ardıcılları çıxılmaz bir vəziyyətə düşürlər. Ona görə ki, əgər onlar “xüruc” sözünü “zühur” kimi təfsir etsələr, bu zaman bir sıra hədislər Əhməd İsmayılın iddiasını kökündən batil edəcək. Ona görə ki, bu hədislərdə bildirilir ki, Süfyani, Yəmani və Xorasani eyni ildə, eyni ayda və eyni gündə xüruc edəcəklər. Buna əsasən, Əhməd İsmayıl Yəmani deyil. Ona görə ki, Süfyani hələ zühur etməyib.

Yox əgər onlar “xüruc” sözünü “qiyam” kimi təfsir etsələr (necə ki, öz kitablarında bunu qeyd etmişlər), o zaman da Yəmaniyə tərəf tələsmək və ona yardım etmək onun hərbi qiyamının başladığı vaxtla bağlı olacaq. Buna əsasən də hal-hazırda yəmanilik iddiası edən bu şəxsə yardım etmək vacib deyil. Çünki o hələ öz hərbi hərəkatına başlamayıb və hətta, gizlindədir və camaatdan gizlənir. Onun hərbi hərəkatı daha əvvəl qeyd etdiyimiz rəvayətin də bildirdiyi kimi, Süfyaninin və Xorasaninin hərbi hərəkatı ilə eyni vaxtda başlamalıdır.

Nəqzi dəlil babından deyirik: Əgər yardıma tələsməklə bağlı əmr verilməsi həmin şəxsin məsumluğuna dəlalət edirsə, o zaman bu şəxslər Xorasaninin, Şueyb ibn Saleh və qara bayraq sahiblərinin də məsum olmalarına etiqad etməlidirlər!

Ona görə ki, onlarla bağlı varid olan rəvayətlərdə Yəmaninin yardımına tələsmək barədə edilən əmrdən də güclü şəkildə onlara tərəf tələsmək əmr olunmuşdur! Təbəri əs-Sağir öz sənədi ilə Allah Rəsulundan (sallallahu əleyhi və alihi və səlləm) nəql edir ki:

“Biz bir ev əhliyik ki, Allah bizim üçün dünyanı deyil, axirəti seçmişdir. Məndən sonra Əhli-Beytim diyarlarda (ölkələrdə) didərgin vəziyyətdə qalacaqlar. Ta ki, şərq tərəfdən qara bayraqlar qalxacaq. Onlar haqqı tələb edəcəklər, lakin onlara verilməyəcək. Bundan sonra döyüşəcəklər və qələbə çalacaqlar. Beləcə istədikləri şey onlara veriləcək. Sizlərdən və ya övladlarınızdan hər kim onların zamanına yetişsə, buz üstündə sürünməklə belə olsa onların yanına getsin. Həqiqətən də o bayraqlar hidayət bayraqlarıdır. Onlar o bayraqları mənim Əhli-Beytimdən olan və yer üzünü haqsızlıq və zülmlə dolduğu kimi düzlük və ədalətlə dolduracaq bir şəxsə verərlər”. (Dəlailul-İmamə, səh.446, hədis 24)

Həmçinin, başqa bir rəvayət qara bayraq sahiblərin kimliyini açıqlayır. Cabir Əbu Cəfər (əleyhis-səlam)-dan belə nəql edir:

“Bəni-Haşimdən olan və sağ əlində xal olan bir cavan qara bayraqlarla Xorasandan xüruc edəcək. Onun önündə Şüeyb ibn Saleh olacaq. O Süfyaninin əshabı ilə döyüşəcək və onları məğlub edəcək”. (əl-Fitən [Mərvəzi], səh.189)

Hörmətli oxucu bilməlidir ki, bunlar şiənin ismət məsələsindəki icması ilə müxalifət etmişlər və müxaliflərdən olan həşəviyyələrin fikrini əsas götürmüşlər!

Belə ki, bunların nəzərində ismət bu deməkdir ki, məsum olan şəxs insanları batilə salmır və onları hidayətdən çıxarmır.⁷ Bu, əhli-xilafın dediyi məsumluğun yalnız təbliğə aid olması fikrinin eynisidir.

Onların nəzərində məsum xəta edə bilər.

Əhməd İsmayılın köməkçilərindən və təbliğçilərindən olan Əbdür-Rəzzaq əd-Deyravi deyir:

“Əgər o bunu isbat etmək istəyirsə ki, məsum olduğuna etiqad etdiyimiz şəxs xəta edib, biz daha öncə də dedik ki, bu iş mümkündür və imkansız deyil”(!) (Bəhsun havlə əl-İsmə, səh.69)

Onların nəzərində məsumluq, bütün şiələrin etiqad etdiyi kimi məsumun dünyaya gəldiyi ilk gündən etibarən mövcud olmur, əksinə, bu yalnızca onun vəzifəsini yerinə yetirdiyi müddət ərzində olur.

Deyravi deyir:

“Hər nə olursa olsun, ağılı olan adam məsumun dünyaya gəldiyi ilk gündən etibarən məsum olduğunu deməyin cəfəngiyat olması barədə şəkk etməz”. (Bəhsun havlə əl-İsmə, səh.99)

Halbuki, bu mövzuda söz deyən ilk şəxslər məsumlardırlar (əleyhimus-səlam). Onlar hətta bunu İmamətin əlamətlərindən biri qərar vermişlər.

Şeyx Kuleyni (quddisəs sirruh) “əl-Kafi” kitabında səhih sənədlə Muaviyə ibn Vəhəbdən belə nəql edir:

“Əbu Cəfər Baqir (əleyhis-səlam)-a dedim: İmamdan sonrakı imamın əlaməti nədir? Buyurdu: “Doğumu pak olar,⁸ mənşəyi gözəl olar,⁹ boş işlər görməz¹⁰ və oynamaz¹¹”. (Kafi, 1/284-285, hədis 4)

Əhməd İsmayıl və ardıcılları bütün imamiyyə şiələrinin etiqad etdikləri məsumların səhv və unutqanlıq kimi xüsusiyyətlərdən uzaq olması etiqadı ilə müxalifət etmişlər.

Bununla bağlı Deyravi şiə-imamiyyə alimlərinə (Allah bürhanlarını ali etsin) etiraz edərək deyir:

“Bunlardan başqa da rəvayətlər vardır. Lakin mən bəhs uzanmasın deyə, həmçinin qeyd edilənlər kifayət edir deyə onları qeyd etmədim. Göründüyü kimi, bu rəvayətlər məsumun səhv edə bilməsini çatdırır və bildirir ki, səhv etməyən yeganə varlıq özündən başqa ilah olmayan Allahdır. Elə isə görəsən bəzi alimləri bu rəvayətlərin əksini söyləməyə vadar edən nədir?” (Bəhsun havlə əl-İsmə, səh.67)

Qəribəsi odur ki, onlar məsumun insanların ehtiyac duyduqları dünyəvi işləri bilməsini də inkar etmişlər!

Deyravi deyir:

“Camaatdan eşitdiyimiz budur ki, onlar məsumların (əleyhimus-səlam) hər şeyi bildiklərini deyirlər! Görünür, məsələ onların hamısının deməsəm də, əksəriyyətinin zehnində möhkəmlənmiş bir əqidədir. Hamısı deyərkən, xüsusi olaraq şiələri nəzərdə tuturam. Həqiqət isə budur ki, onların bu etiqadlarının mənşəyi dəlilləri (hədisləri) başa düşməkdə diqqətli olmamalarıdır. Mən bilmirəm nəyə görə etiqad etdikləri şeyin əksini çatdıran çoxlu rəvayətlərə diqqət yetirməmişlər?” (Bəhsun havlə əl-İsmə, səh.83)

Bu, əhli-xilafın etiqad etdiyi və Allah Peyğəmbərləri (əleyhimus-səlam) barədə dedikləri şeyin eynisidir. Onların “xurma ağacının tozlandırılması” hekayəsini dəlil gətirmələri məşhur və bilinəndir.¹¹

Bu şəxslər bununla da kifayətlənməmişlər. Onlar şiəni İmamları (əleyhimus-səlam) ilahiləşdirməkdə ittiham etmiş, onları nəsranilərə bənzətmişlər. Eyniylə sələfilərdən və ümumən şiə əleyhdarlarından eşitdiyimiz kimi!

Deyravi deyir:

“Şiə alimlərinin cürət edib dedikləri şeyi xristianlar demişlər. Sadəcə olaraq bunlar (xristianlar) bu sözü deməklə problemdən yaxa qurtarmışlar: “O bizim kimi bəşər deyil. Bu müqəddəsdir, hətta ilahdır”. Əgər bizim kimi bəşər olsaydıydı, bizim etdiyimizi edərdi”. (Bəhsun havlə əl-İsmə, səh.83)

Onların məsumların məqamlarını bu şəkildə inkar etməkdə məqsədləri öz başçıları Əhməd İsmayılın əyninə uyğun məsumluq icad etmək istəmələridir. Ona görə ki, bu şəxsin xütbələrinə qulaq asıb onun bəyanatlarını və kitablarını oxuyan hər bir kəs əmin olur ki, bu şəxs sırf savadsızdan ötəyə bir kəs deyil və tam şəkildə elmdən və elm əhlindən uzaqdır, (o ki qala məsum imam ola!).

Bu şəxslər məsumluğun məşhur mənası ilə oynayaraq öz sözdə imamlarının Quran, təfsir, dil və yazıda etdiyi və hamının gülüş obyektinə çevrilən xətalarına haqq qazandırmaq istəmişlər. Onlar bu üslubları ilə öz rüsvayçılıq və cinayətlərinə haqq qazandırmaqdan ötrü yalan hədislər uydurub, sonra da onları Allah Rəsuluna (sallallahu əleyhi və alihi və səlləm) nisbət verən zalım hakimlərin yolu ilə getmişlər.

Xülasə, Əhli-Beyt (əleyhimus-səlam)-ın rəvayətlərində Sahibəz-zəman (əleyhis-səlam) üçün zəmin hazırlayacaq Yəmaninin məsum olacağına dəlalət edən heç bir dəlil yoxdur.

____________________________________________

¹ Əhməd İsmayıl cümlənin mənasını “..ona arxa çevirməsi halal deyil” şəklində başa düşür, əslində isə cümlənin mənası “..onunla müharibə etməsi, ona qarşı gəlməsi halal deyil” şəklindədir. Bir qədər sonra aydın olacaq. (Müt.)
² Ərəb dilində eyni sözdə ön qoşmanın dəyişilməsi ilə həmin sözün mənası büsbütün dəyişə bilər. Məsələn, “dəa” feli “li” ön qoşması ilə işləndiyi zaman “dua etmək”, “alə” ön qoşması ilə işləndiyi zaman isə “qarğış etmək” mənasına gəlir. Yaxud, “bəhasə” feli “an” ön qoşması ilə işləndiyi zaman “axtarmaq”, “fi” ön qoması ilə işləndiyi zaman isə “müzakirə etmək” mənasına gəlir. Buna görə də “iltəva alə” feli ilə “iltəva an” feli arasındakı fərqi bilmək lazım gəlir. Lakin Əhməd İsmayıl kimi qramatika bir yana, hətta qiraət qaydalarını belə bilməyən birisinin belə səhvlər etməsi təəccüblü deyil. (Müt.)
³ Onuna qarşı çıxmamağın və onunla döyüşməməyin vacibliyini çatdırır. Bu ikisinin arasındakı fərq aydındır. (Müt.)
⁴ İmam Zaman (əleyhis-səlam) üçün işlədilən təbirdir. (Müt.)
⁵ “Əlif-lam” (əl) artikli iki cür: əhdi və istiğraqi olur. Bunlar arasında fərqi bilmək üçün ərəb dili qramatikası ilə bağlı yazılan kitablara müraciət etməyiniz lazım gəlir. (Müt.)
⁶ Üzü dinarın parladığı kimi parlayacaq. Bəzi nüsxələrdə “bədirlənmiş ay kimidir”. (Müt.)
⁷ Bəhsun havlə əl-İsmə, səh.13.
⁸ Sünnət olmuş, göbəyi kəsilmiş və qana bulaşmamış halda dünyaya gələr. (Mazandarani, Şərhu-Usulil-Kafi, 6/105) (Müt.)
⁹ Bəlkə də məna budur ki, ağlının gücü və zatının müqəddəsliyi səbəbindən uşaq yaşlarından idrak zamanınadək fəzlilətlərə sahib olar. (Mazandarani, Şərhu-Usulil-Kafi, 6/105). (Müt.)
¹⁰ Yəni, haqqdan qafil olmaz, haqqdan başqa bir şeylə məşğul olmaz. (Mazandarani, Şərhu-Usulil-Kafi, 6/105). (Müt.)
¹¹ Yəni, fayda verməyən və Allahu-təalanın razılığı olmayan iş görməz. Bəzi vaxtlarda ondan sadir olan zarafat isə xasiyyətinin lətifliyi və əxlaqının gözəlliyinə görə olar. (Mazandarani, Şərhu-Usulil-Kafi, 6/105). (Müt.)
¹² Bax: Səhih (Müslim), hədis 2361 və 2362, Müsnəd (Əhməd), hədis 24964, əl-Əhkam (İbn Həzm), 5/138, Sünən (İbn Macə), hədis 2470 və 2471. (Müt.)

[page]

Yəmani və səfirlik

Oxucunun zehninə belə bir sual gələ bilər ki, görəsən Yəmani İmam (əleyhis-səlam)-ın səfirlərindəndir, yoxsa yox? Əgər belə olarsa, görəsən bu şiə-imamiyyə məzhəbinin ittifaq etdiyi böyük qeyb dövründə səfirliyin kəsilməsi məsələsi ilə ziddiyyət təşkil edərmi?

Cavab: Yəmaninin İmam Məhdi (əleyhis-səlam)-ın görüşünə müşərrəf olub o həzrətdən göstərişlər alması uzaq ehtimal deyil. Hətta bəlkə buna əmin də ola bilərik. Ona görə ki, bir kimsənin İmam Sahibəz-zəman (əleyhis-səlam)-a müraciət etmədən bu cür mühüm bir işi; Orta Şərqin əksər məntəqələrinə hakim olacaq Süfyani ilə döyüşməyi yerinə yetirə bilməsi mümkün deyil!

Lakin bu onun səfirlik bəhsində qeyd etdiyimiz mənada səfir olmasını isbat etmir. Biz buna işarət edən bir dəlilə rast gəlməmişik. Rəvayətlər bildirmişdir ki, Yəmaninin rolu sırf hərbi roldur. Onun şiə və ya digər toplumlarda maarifləndirici və təlimi rolu olacağını çatdıran hər hansı bir dəlil mövcud deyil.

Əgər fərzən qəbul etsək ki, o İmam (əleyhis-səlam)-ın naibidir, o zaman bu, Səmərinin məktubu ilə ziddiyyət təşkil etməyəcək. Ona görə ki, Yəmaninin xürucu Süfyaninin xürucu və güclü səsin baş verməsi ilə eyni vaxta təsadüf edəcək. Bunlar isə böyük qeyb dövrünün bitməsinin və zühur zamanının başlamasının əlamətləridirlər.

Bunun dəlili, Şeyx Numaninin “əl-Ğeybə” kitabında Əbu Bəsirdən nəql etdiyi bu hədisdir:

“İmam Sadiq (əleyhis-səlam) buyurdu: Bəni-filan hakimiyyətdə olacaqlar sonra isə ixtilafa düşəcəklər. İxtilaf etdikləri zaman hakimiyyətləri parçalanacaq, işləri bölünəcək. Xorasani və Süfyani onlara qarşı qiyam edəcək. Bu (Xorasani) şərqdən, bu da (Süfyani) qərbdən. Onlar yarış atları kimi Kufəyə doğru tələsəcəklər. Biri bu yandan, biri o yandan. Nəhayət Bəni-filanın məhvi onların əli ilə olacaq. Bilin, onlar Bəni-filandan bir nəfəri belə sağ buraxmayacaqlar”.

Sonra buyurdu:

“Süfyaninin, Yəmaninin və Xorasaninin ortaya çıxması eyni ildə, eyni ayda və eyni gündə baş verəcək. Onların oratay çıxmaları sapa düzülmüş muncuqların məsəli kimi olacaq ki, biri o birisinin ardınca gələcək. Hər tərəfdə sıxıntı baş verəcək. Onlarla düşmənçilik edənin vay halına”. (əl-Ğeybə, bab 14, hədis 13)

Hətta, rəvayətdən belə başa düşmək olar ki, Yəmaninin xürucu güclü səsin baş verməsindən əvvəl olacaq. Belə ki, onun hərəkatı Süfyani təhlükəsinə qarşı olacaq. Süfyani də rəvayətin bildirdiyi kimi Hicaz məntəqəsinə Bəni-Filanın ixtilafa düşməsindən sonra hakim olacaq. Güclü səs isə onların ixtilafa düşməsinin ardınca olacaq. Bir rəvayətdə belə buyurulur:

“Elə ki, Bəni-filan¹ öz aralarında ixtilafa düşdü, fərəci gözləyin. Sizin fərəciniz yalnız Bəni-filanın ixtilafa düşməsindədir. Elə ki ixtilaf etdilər, Ramazan ayında baş verəcək güclü səsi və Qaimin xüruc etməsini gözləyin. Həqiqətən də Allah istədiyini edər. Bəni-filan öz aralarında ixtilaf etməyənədək Qaim xüruc etməyəcək və istədiyiniz şeyi görməyəcəksiniz. Elə ki bu baş verdi, camaat onlara tamah salacaq,² beləcə sözlər haçalanacaq və Süfyani ortaya çıxacaq”. (əl-Ğeybə, bab 14, hədis 13)

Deməli, hadisələrin ardıcıllığı bu şəkildə olacaq:

Birinci: Bəni-Filan ixtilaf edəcək.

İkinci: Güclü səs baş verəcək və Süfyani və Yəmani xüruc edəcək.

Üçüncü: İmam Məhdi (əleyhis-səlam) qiyam edəcək.

Onu da nəzərə almaq lazımdır ki, güclü səs zühurun ən aşkar əlamətlərindən biridir. Belə ki, rəvayətlər bildirmişlər ki, bütün yer əhli hamısı onu öz dillərində onu eşidəcəklər. İmam Sadiq (əleyhis-səlam) buyurur:

“Güclü səs məhz Ramazan ayında baş verəcək. Çünki Ramazan ayı Allahın ayıdır. O ayda (eşidiləcək) səs Cəbrailin səsidir ki, insanlara səslənəcək. Sonra dedi: Səmadan bir çarcı Qaimin (əleyhis-səlam) adı ilə nida edəcək ki, şərqdə və qərbdə olan hər kəs onu eşidəcək. O səsin qorxusundan bütün uzananlar (yatanlar) ayılacaq, bütün ayaq üstə olanlar oturacaq və bütün oturanlar ayağa qalxacaqlar. Allah rəhmət etsin o kəsə ki, həmin səsə önəm verib ona cavab verəcək. Həqiqətən də birinci səs ruhul-əmin Cəbrailin (əleyhis-səlam) səsidir”. (əl-Ğeybə, bab 14, hədis 13)

Şürəhbil deyir ki:

“Əbu Cəfər (əleyhis-səlam)-dan Qaim (əleyhis-səlam) barədə soruşdum, buyurdu: “Səmadan bir nidaçı nida etmədən (zühur et)məyəcək. O elə bir nida olacaq ki, şərqdə və qərbdə olanlar onu eşidəcəklər. Hətta qızlar pərdə arxasından o səsi eşidəcəklər”. (əl-Ğeybə, bab 14, hədis 14)

Deməli, bütün bu deyilənlərdən belə nəticə alınır ki, Yəmani Yəməndən olan bir şəxsdir. O Sənadan xüruc edəcək və Zeyd əş-Şəhidin (radiyallahu anh) nəslindən olacaq. Babasının bayrağını qaldıracaq və insanları Sahibəl-əmr (əleyhis-səlam)-a tərəf dəvət edəcək. Onun işi Süfyani ilə döyüşmək olacaq. O iman gətirilməsi, yaxud tabe olunası bir missiya sahibi olmayacaq. Mühüm olan yeganə şey, insanın onun ziddində durmamasıdır; çünki o haqqa dəvət edəcək.

Əhməd İsmayıla gəlincə isə, o iraqlıdır. Yalan və iftira ilə özünü Əhli-Beyt (əleyhimus-səlam)-a mənsub olduğunu iddia etmişdir. Həmçinin, özünün Yəmani olduğunu iddia etmişdir. Həmçinin, sair bunun kimi iddialar etmişdir ki, heç biri dəlillə sübuta yetməmişdir və əksinə olaraq dəlillər bu iddiaların batilliyini sübuta yetirir!

Növbəti mövzuya keçməmişdən qabaq istəyirəm Əhməd İsmayılın elə öz sözünə əsasən Yəmani olmadığını hörmətli oxucuya isbat edim!

O özünü “Mütəşabihat” adlı kitabında (hansı ki, bütün şiə alimlərini bu kitaba rəddiyyə verməyə və onda bir səhv tapmağa çağırıb və hətta bu kitabı öz iddialarının doğruluğuna dəlil hesab edib) Yəmaninin şəxsiyyəti ilə bağlı verilən bir suala cavab verərkən (hansı ki, bu cavabın bir hissəsini daha əvvəl nəql etdik) bir sıra hədislər qeyd edir və bu hədislərdən Yəmaninin Bəsrədən olduğunu nəticəsini çıxarır. Deyir:

“...Həmçinin, uzun bir hədisdə Əmirəl-möminin (əleyhis-səlam)-dan belə nəql edilir: Bilin, onların birinciləri Bəsrədəndir. Axırıncıları isə “əbdal”lardandır.. .

Həmçinin, Sadiq (əleyhis-səlam)-dan nəql edilən uzun bir hədisdə o həzrət, Qaim (əleyhis-səlam)-ın səhabələrinin adlarını sadalayır və deyir: Bəsrədən Əhməd”.³

Dəlil gətirdiyi və Qaim (əleyhis-səlam)-ın səhabələrinin birincisinin Bəsrədən olduğunu bildirən birinci rəvayətə gəlincə, əgər o bu hədisin ardını qeyd etsəydi, məlum olardı ki, o həzrətin Bəsrədəki yardımçıları iki nəfərdir: Əli və Muharib. Burada Əhməd adı yoxdur!

Seyyid əl-Kazimi özünün “Bişarətul-İslam” kitabında (hansı ki, Əhməd İsmayıl rəvayəti bu kitabdan nəql etmişdir) Əmirəl-möminin (əleyhis-səlam)-dan belə nəql edir:

“Bilin, onların birinciləri Bəsrədəndir, axırıncıları isə “əbdal”lardan. Bəsrədən olanlara gəlincə, bunlar Əli və Muharibdir...” (Bişarətul-İslam, səh.249)

Rəvayət “İlzamun-nasib” kitabında aşağıdakı şəkildə nəql edilmişdir:

“Dedilər: Ya Əmirəl-möminin! Səni and veririk Allaha və əmin oğlu Rəsulullaha (sallallahu əleyhi və alihi və səlləm), onların adlarını və ölkələrini bizlərə de. Qəlblərimiz sənin bu sözündən riqqətə gəldi. Buyurdu: Qulan asın, Qaimin əshabının adlarının sizə açıqlayım. onların birinciləri Bəsrədəndir, axırıncıları isə “əbdal”lardan. Bəsrədən olanlara gəlincə bunlar iki şəxsdirlər: birinin adı Əlidir, digərinin adı isə Müharib”. (İlzamun-nasib, 2/174)

Bu onu göstərir ki, bu saxta iddia sahibinin rəvayət nəql etməkdə elmi əmanətdarlığı yoxdur. Bütün istəyi camaatı özünə tərəf cəlb etmək və başqalarının ağıllarını yüngül saymaqdır. Xoş olsun belə imamı olan ardıcılların halına!

İkinci rəvayətə gəlincə, onu da daha öncə qeyd etdik və onların nə üçün rəvayətin məhz “Bişarətul-İslam”dakı nəqlini əsas götürdüklərini qeyd etdik. Baxmayaraq ki, kitabın müəllifi sadəcə olaraq rəvayəti keçmiş alimlərin kitablarından nəql edən bir şəxsdir. Seyyid əl-Kazimi rəvayəti aşağıdakı şəkildə nəql etmişdir:

“Bəsrədən: Əbdür-Rəhman ibn əl-Ətəf ibn Səd, Əhməd, Muleyh və Həmmad ibn Cabir”. (Bişarətul-İslam, səh.247)

“Dəlailul-İmamə” kitabının müəllifi isə rəvayəti bu şəkildə nəql edir: “Bəsrədən: Əbdür-Rəhman ibn əl-Ətəf ibn Səd, Əhməd ibn Muleyh və Həmmad ibn Cabir”.

Onun “Dəlailul-İmamə”də mövcud olan əsl mətni əsas götürməməsinin səbəbi burada adın tam, yəni: Əhməd ibn Muleyh şəklində qeyd olunmasıdır. Yalançı Yəmaninin atasının adı da İsmayıl olduğuna görə bu rəvayət onlara yaramır. Buna görə də nəfslərinə uyğun gəldiyinə görə “Bişarətul-İslam”dakı mətni əsas götürmüşlər. Baxmayaraq ki, “Bişarətul-İslam”da müəllif bu rəvayəti qeyd etdikdən sonra deyir:

“Bu nüsxədə çoxlu səhvlər vardır. Burada bəzi hərflər düşmüş, bəziləri də dəyişdirilmişdir. Mən onların bəzisini bir sıra hədislər vasitəsilə öz nöqsanlı rəyimə əsasən düzəltmişəm”.

Bu, insaflı tədqiqatçının gördüyü işdirmi?

Bu, elmi əmanəti olan şəxsin görəcəyi işdirmi?

Böyük bir işi isbat etmək istəyən şəxs çoxlu səhvlər olan bir nüsxəyə əsaslanarmı?

Qeyd etmək lazımdır ki, Əhməd İsmayıl və ardıcıllarının rəvayətlər mövzusunda qəribə bir seçicilik adətləri vardır. Özlərinə yarayan bir rəvayət üçün hətta zəif, qondarma və ammə təriqli olsa belə, az qala ney çalıb dəf vururlar, özlərinə yaramayan rəvayəti isə elə bir şəkildə bir kənara qoyurlar ki, sanki heç mövcud deyilmiş!

Misal üçün, görürük ki, onlar Qazi Numaninin nəql etdiyi bu rəvayət barədə heç danışmırlar:

“Cəfər ibn Muhəmməd (əleyhis-səlam) Kufədən olan bir dəstə şəxsə dedi:

“Bizim ənsarımız (yardımçılarımız) sizdən başqalarıdırlar. Kufə camaatından bizim Qaimimizlə birgə yalnız əlli nəfər şəxs qiyam edəcək. Elə bir şəhər yoxdur ki, oradan bir dəstə şəxs Qaimlə (əleyhis-səlam) birgə olmasın. Yalnız Bəsrə camaatından başqa. Onların içindən bir nəfər belə onunla birgə qiyam etməyəcək”. (Şərhul-Əxbar, 3/366, hədis 1238)

Məgər bu rəvayət bu şəxsin bütün iddialarını batil etmirmi?

Görəsən, Əhməd İsmayılın Seyyid İbn Tavusun (quddisə sirruh) nəql etdiyi rəvayətdə gələn “Bəsrə dəccalı” olmadığı haradan məlumdur?

“Abdullah ibn Əbdül-Əziz deyir: Əli ibn Əbu Talib (əleyhis-səlam) Kufədə xütbə edib dedi:

“Ey camaat, məndən sonra yer(inizd)ə oturun. Məbadə Muhəmməd ailəsindən olub qiyam edən bir dəstə (istisna) şəxsə aldanasınız. Həqiqətən də Muhəmməd ailəsindən olan bir dəstə şəxs qiyam edəcək.⁴ Lakin mənim əmrimə itaətsizlik etdiklərinə və sözümü qulaq ardına vurduqlarına görə istədiklərini görməyəcəklər. Kufədə Hüseynin nəslindən olan bir (şəxs) Bəni-Üməyyənin təşviqi ilə bayraq qaldıracaq. İnsanları bəla əhatə edəcək. Allah, xəbisi pakdan ayırsın və insanlar bir-birlərindən seçilsin deyə insanları imtahan edəcək. Bu dövr o vaxta qədər davam edəcək ki, Allah Muhəmməd ailəsindən (əleyhimus-səlam) olan bir şəxslə onlara fərəc bəxş edəcək. Mənim nəslimdən olan hər bir kəs qiyam etsə, (lakin) mənim davrandığım kimi davranmasa və mənim getdiyim yolla addımlamasa, mən ondan uzaqam. Məhdidən qabaq mənim övladlarımdan olub qiyam edən hər bir kəs, kəsilməyə hazır heyvandır.⁵ Məbadə Fatimənin nəslindən olan dəccallara (yalançı fitnəkarlara) aldanasınız. Həqiqətən də Fatimənin nəslindən bir sıra dəccal şəxslər olacaq. Bəsrə dəccallarından olan bir dəccal ortaya çıxacaq. O məndən deyil! O bütün dəccalların ilkidir!”. (əl-Məlahim vəl-Fitən, səh.249, hədis 362)

Əgər biz Əhməd İsmayıla nəzər salsaq, görərik ki, o da Bəsrədəndir. Həmçinin, rəvayət işarə etməyib ki, o Fatimə (əleyhas-səlam)-ın nəslindəndir. Onun nəsəbi bəllidir. Əksinə, rəvayətdən belə başa düşülür ki, İmam (əleyhis-səlam) onun Əhli-Beytə (əleyhimus-səlam) aid olması iddiasını təkzib edir. Buna görə də buyurur ki, “o məndən deyil!”. Onun barəsində “dəccalların ilki” ifadəsi də ona görə deyilib ki, o imam, məsum, İmam Məhdi (əleyhis-səlam)-ın vəsisi, məhdilərin birincisi və rəvayətlərdə mədh edilən Yəmani olduğunu iddia edir. Bu günə qədər heç kəs bu iddiaları etməmişdir. Rəvayətdən belə görünür ki, digər dəccallar da bu iddialara oxşar şeylər iddia edəcəklər. Bizlər də növbəti günlərdə bunu gözləyirik.

Buna əsasən, Əhməd İsmayılın bu rəvayətdə qeyd olunan, yalan və böhtanla ilahi məqam iddia edən və insanları çaşqınlığa salan dəccal (yalançı fitnəkar) olmasının nə maneəsi var?!

Sonda bir nöqtə qalır ki, onu da qeyd etməklə bəhsi tamamlayırıq. O da budur ki, bu şəxslərdən biri rəvayətlərdə birdən çox Yəmaninin olduğunu iddia etmişdir.

Cavab: Əhli-Beyt (əleyhimus-səlam) rəvayətləri Yəmani məsələsini tam şəkildə açıqlamışdır. Bu şəxslərin düşdükləri dolaşıqlığın səbəbi onların Suteyh əl-Kahin⁶ və Kəbul-Əhbar⁷ kimi qeyri-məsum şəxslərin rəvayətlərinə etimad etmələridir. Saf bulaqla kifayətlənənlər isə heç vaxt bu şəxslərin düşdükləri çətin vəziyyətə düşməzlər.

Şeyx Əhməd Salman

Ardı var...

____________________________________________

¹ Bəni-Abbas. (Müt.)
² Onların parçalanmalarından istifadə edib hakimiyyətlərini ələ keçirmək istəyəcəklər. (Müt.)
³ əl-Mütəşabihat, səh.45.
⁴ Hədisdə “şəzzaz” sözü işlənmişdir ki, bu “icmanın əksinə hərəkət edən şəxslər”, “deyilənin əksini edən şəxslər” mənasına gəlir. Buna əsasən də hədisdə deyilənləri İmamların (əleyhimus-səlam) izni və razılığı olmadan, onların əmrlərinə itaətsizlik edərək və batil niyyətlə qiyam edən şəxslərə aid etmək lazımdır. Əks halda, həzrət Zeyd (rəhmətullahi əleyh) də qiyam etmişdi, lakin məlumdur ki, İmamlar (əleyhimus-səlam) nəzərində şəhid sayılmış, etdiyi qiyam təsdiq edilmişdi. (Müt.)
⁵ Yəni, ölümü qətidir, ölümünü hazır bilməlidir. (Müt.)
⁶ Bihar, 51/162-163.
⁷ İqdüd-Dürər, səh.79.